Απίκο: Ψάρεμα Κέφαλου
Ο κέφαλος ή αλλιώς µουγίλος, είναι ψάρι συνηθισµένο σε όλες τις ακτογραµµές της χώρας µας και τον συναντάµε πάντα κοπαδιαστό. Τα κύρια είδη του κέφαλου είναι το στειράδι (ο αρσενικός), η µπάφα (ο θηλυκός, από αυτή παίρνουµε το γνωστό αυγοτάραχο) και ο µυξίνος ή µυξινάρι. Με τη χαρακτηριστική κίτρινη βούλα πάνω στα βραγχιακά επικαλύµµατα.
Tον κέφαλο, τον βρίσκουµε κυρίως σε λιµάνια, όπου υπάρχει άφθονη τροφή, λόγω των καϊκιών που µαλαγρώνουν την περιοχή. Επίσης, θα τον συναντήσουµε σε παραλίες, και µάλιστα αρκετά κοντά στην ακτή. Εκεί, αναζητούν την τροφή τους σε σηµεία όπου σκάει το κύµα και αποκαλύπτονται διάφοροι µικροοργανισµοί. Γι’ αυτό, έχουµε µεγαλύτερες επιτυχίες στα ψαρέµατα µας τις µέρες µε έντονο κυµατισµό. Σηµαντικό παράγοντα παρουσίας τους, αποτελεί ακόµα η ύπαρξη ποταµιού το οποίο εκβάλλει στη θάλασσα. Μιας και ο κέφαλος έχει την δυνατότητα να ζει και σε υφάλµυρα νερά.
Ένα άλλο σηµείο συνάντησης µε τον κέφαλο είναι οι λιµνοθάλασσες, µε το µεγαλύτερο αριθµό αυτών των ψαριών στη λιµνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Όπου και παράγεται το αυγοτάραχο από τα αυγά των θηλυκών. Μπορούµε να τον ψαρέψουµε όλες τις εποχές του χρόνου, µε µεγαλύτερες επιτυχίες τους καλοκαιρινούς και τους φθινοπωρινούς µήνες.
Το ψάρεµά του, µπορεί να γίνει µε όλες σχεδόν τις τεχνικές (εγγλέζικο, casting, feeder κ.α.). Όµως η τεχνική µε τη µέγιστη απόδοση και τις µεγαλύτερες επιτυχίες είναι το απίκο, µια παλιά και διαχρονική τεχνική. Θυµάµαι µάλιστα, όταν πρωτοξεκίνησα το ψάρεµα µε ένα καλάµι µπαµπού και δόλωµα ψωµοτύρι, τα κεφαλόπουλα έκαναν πάρτι στη σαλαγκιά µου. Αυτός ο λόγος, αποτέλεσε για µένα το έναυσµα για πειραµατισµό και εξέλιξη στην τεχνική. Ιδιαίτερη σηµασία πρέπει να δώσουµε στη διαύγεια των νερών, στα µέρη που θα ψαρέψουµε. Τα θολά νερά, θα έλεγα πως είναι ένας από τους ποιο σηµαντικούς παράγοντες για το ψάρεµα του κέφαλου.
Από αφηγήσεις παλιών ψαράδων και εµπειρίες που αποκόµισα στην πάροδο του χρόνου, το έχω διαπιστώσει και εγώ. Όταν τα νερά είναι καθαρά και βλέπεις µεγάλους κέφαλους να κόβουν βόλτες .Κάποιες φορές και µε τα κεφάλια να εξέχουν από το νερό-, µην περιµένεις να τσιµπήσουν. Εκεί, θα πρέπει να επιστρατευτεί η κατάλληλη µαλάγρα, για να δηµιουργήσει νέφωση-θολούρα και µαζί και µε τη µυρωδιά της, να ξεγελάσει τα ψάρια της περιοχής. Αν τώρα στην περιοχή υπάρχουν και άλλοι απικατζήδες, καλό θα είναι να ψαρεύουν ο ένας δίπλα στον άλλο. Με σκοπό να µαζέψουν το κοπάδι κάτω από τα καλάµια τους και όταν ο ένας βγάζει κάποιο ψάρι, οι άλλοι να κρατούν τα δολώµατα κάτω. Για να µην τροµάζουν-όσο αυτό είναι εφικτό- τα υπόλοιπα ψάρια. Οι ώρες που ψαρεύουµε κέφαλους, είναι κατά κύριο λόγο ηµερήσιες. Ενώ ξεχωρίζουν ιδιαίτερα το χάραµα και το σούρουπο.
Το ειδικό κασελάκι για απίκο θα µας φανεί ιδιαίτερα χρήσιµο στα ψαρέµατα µέσα σε λιµάνια ιδιαίτερα αν το βάθος είναι µεγάλο. Υπάρχουν διάφορες κατασκευές που καλύπτουν τις ανάγκες του κάθε ψαρά. Στις πιο πάνω φωτογραφίες βλέπουµε µια χειροποίητη κατασκευή. Όπου διαθέτει πτυσσόµενη βάση για εύκολη µεταφορά κια αποθήκευση.
Τα πιο κοινά δολώµατα στο ψάρεµα µε τεχνική απίκο, είναι συνήθως τα διάφορα ζυµάρια. Τα οποία κατασκευάζουµε µόνοι µας, και εκεί πειραµατιζόµαστε αρκετά προσθέτοντας διάφορα συστατικά. Για να κεντρίσουµε τις γαστρικές, γευστικές και οσφρητικές ανησυχίες των κέφαλων. Βέβαια, υπάρχουν και στο εµπόριο διάφορες ζύµες, σε ποικιλία γεύσεων, όπως π.χ. τυρί, σαρδέλα, γαρίδα κ.α., µε πολύ αξιόλογα αποτελέσµατα. Σε γενικές γραµµές, ο κέφαλος προτιµά δολώµατα µε βάση το τυρί, το ψωµί και τη σαρδέλα. Όµως, από ψαρότοπο σε ψαρότοπο, οι διατροφικές συνήθειές τους µπορεί να διαφέρουν και να χρειάζεται αλλαγή της σύστασης του δολώµατος κάθε τόσο. Ώστε να έχουµε τα επιθυµητά αποτελέσµατα. Ένα δόλωµα που χρησιµοποιώ κατά κόρον στα ψαρέµατά µου, και έχει πραγµατικά εντυπωσιακά αποτελέσµατα. Είναι το ζυµάρι µε βάση τη σαρδέλα, το οποίο στοχεύει στα µεγαλύτερα άτοµα του είδους.
Κατασκευή δολώµατος
Αγοράζουµε περίπου µισό κιλό σαρδέλα και αφού αφαιρέσουµε κεφάλια και ραχοκοκαλιές, τη ζυµώνουµε τόσο, ώστε να µην ξεχωρίζουν τα κοµµάτια σαρδέλας. Στη συνέχεια προσθέτουµε ένα τέταρτο περίπου ψωµί µουλιασµένο σε νερό και τα ανακατεύουµε µαζί. Προσθέτοντας λίγο λάδι ελαφρύ (ηλιέλαιο, σογιέλαιο κ.α.), για να µην κολλά η ζύµη στα χέρια µας. Ενώ το φέρνουµε στην τελική του µορφή «σφίγγοντάς» το µε τριµµένη φρυγανιά ή αλεύρι. Αν θέλουµε, µπορούµε να προσθέσουµε και λίγο τυρί, µιας και ο κέφαλος δείχνει να του έχει ιδιαίτερη αδυναµία ή ακόµα και λίγο τριµµένο σκόρδο (περίπου µισή σκελίδα). Μπορεί να σας φανεί περίεργο για το σκόρδο, αλλά πιστέψτε µε, ανεβάζει κατά πολύ τον πήχη στις επιτυχίες του δολώµατος.
Tip: στο ψάρεµα του κέφαλου δε «σφίγγουµε» πολύ το δόλωµα, διότι ο κέφαλος δεν τραβά, ούτε δαγκώνει την τροφή του, παρά µόνο την πιπιλά. Γι’ αυτό θέλουµε µαλακό δόλωµα στα αγκίστρια ή τις σαλαγκιές µας.
Απίκο µε φελλό ή καρτελάκι
Στο ψάρεµα απίκο, µπορούµε να διαφοροποιήσουµε την αρµατωσιά µας µε τρόπο ώστε να χωρίσουµε την τεχνική αυτή σε δυο κατηγορίες. Η πρώτη αρµατωσιά ανήκει στη κατηγορία απίκο µε φελλό. Ποιος ψαράς ψαρεύει µε φελλό και δεν καρδιοχτυπά όταν τον βλέπει να βουλιάζει; Όταν όµως πρόκειται για κέφαλους, δε θα δούµε βουλιάγµατα φελλών. Παρά µόνο µια ελαφρά δόνηση στην επιφάνεια του νερού και χαρακτηριστικό γνώρισµα να σχηµατίζονται µικροί κύκλοι γύρω από τον φελλό, την ώρα που τσιµπά ο κέφαλος.
Η τεχνική αυτή, µπορεί να πραγµατοποιηθεί εύκολα και στο λιµάνι, πλάι στο ντόκο. Αλλά και από το βράχο αρκεί το καλάµι να είναι αρκετά ελαφρύ ειδικά όταν ψαρεύουµε στο βράχο. Όπου δε µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε κάποια βάση στήριξης του καλαµιού. Γι’ αυτό λοιπόν, φροντίζουµε ο εξοπλισµός µας να είναι όσο το δυνατόν λιτός και ελαφρύς. Για να έχουµε τη λιγότερη καταπόνηση του οργανισµού µας και φυσικά µεγαλύτερη διάρκεια στο ψάρεµά µας. Αντίθετα, όταν ψαρεύουµε στο εσωτερικό του λιµανιού (στο ντόκο), τα πράγµατα είναι πιο εύκολα. Αφού µπορούµε να ψαρέψουµε καθιστοί σε ένα απλό καρεκλάκι ή το κάθισµα µιας βάσης απίκο. Για να έχουµε δίπλα τον εξοπλισµό µας, το καφεδάκι µας, τη µαλάγρα, ή ακόµα-ακόµα και οµπρέλα για προφύλαξη από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου.
Ο στρογγυλός φελλός χρησιµεύει στην αρµατωσιά µας όταν υπάρχει κυµατισµός. Το έντονο χρώµα στο πάνω µέρος θα κάνει ορατές τις τσιµπιές ακόµη και σε αφρουδιά.
Ιδιαίτερη σηµασία θα δώσουµε επίσης στο φελλό. Χρειαζόµαστε έναν αρκετά ευαίσθητο, για να µπορούµε να ξεχωρίζουµε µε ευκολία την κάθε µικροτσιµπιά του κέφαλου. Ένας φελλός κωνικού σχήµατος 4-6 gr., θα έλεγα πως είναι ιδανικός µε ήρεµη θάλασσα. Αλλά όταν έχει κυµατάκι θα προτιµήσουµε φελλούς µε στρογγυλό σχήµα, για να µην βουλιάζουν µε το κύµα. Πριν το ερµάτισµα του φελλού µας, θα πρέπει να ελέγξουµε αν υπάρχουν ή όχι ρεύµατα στην ψαρεύτρα µας. Αν διαπιστώσουµε ότι δεν έχουµε ρεύµατα, θα τοποθετήσουµε µικρά, σχιστά µολυβάκια, σε απόσταση δυο-τρεις πόντους µεταξύ τους. Έτσι ώστε το δόλωµά µας να κατεβαίνει όσο γίνεται πιο φυσικά.
Αντίθετα, αν συµπτύξουµε τα µολυβάκια ή -ακόµη καλύτερα- τοποθετήσουµε ένα µολυβάκι τορπίλη, το δόλωµα µας θα παρουσιάζεται πιο σωστά και φυσικά µέσα στα ρεύµατα. Στην περίπτωση που υπάρχει «λιανό» (µικρόψαρα), θα µένει όσο το δυνατόν πιο ανέπαφο, αφού θα κατεβαίνει γρηγορότερα προς το βυθό. Το µήκος της αρµατωσιάς µαζί µε το παράµαλλο, θα πρέπει να είναι σχεδόν ίσο µε το µήκος του καλαµιού. Δηλαδή αν ψαρεύουµε µε επτάµετρο καλάµι, η αρµατωσιά θα είναι γύρω στα εξίµισι µέτρα. Με αυτό επιτυγχάνουµε να µη χτυπήσει το ψάρι στο βράχο ή στο ντόκο, όταν το σηκώνουµε από το νερό.
Η δεύτερη αρµατωσιά, ανήκει στην κατηγορία απίκο µε καρτελάκι (καθαρόαιµο απίκο) και δε διαφέρει πολύ από την προαναφερθείσα. Είναι ίδια, µε τη διαφορά ότι απουσιάζει ο φελλός, και το ρόλο της οπτικής ειδοποίησης της τσιµπιάς αναλαµβάνει ένα πλαστικό καρτελάκι. Το οποίο προσαρµόζουµε στη µύτη του καλαµιού. Στην περίπτωση αυτή, µπορούµε να διακρίνουµε καλύτερα τις τσιµπιές του κέφαλου σε σχέση µε το φελλό. Ειδικά όταν υπάρχει έστω και µικρός κυµατισµός. Η τεχνική του απίκο µε καρτελάκι, θα έλεγα πως πραγµατοποιείται κυρίως στο λιµάνι. Όπου το καλάµι τοποθετείται στη βάση και µένει σταθερό για να παρακολουθούµε καλύτερα τις τσιµπιές.
∆εν αποκλείουµε φυσικά και το ψάρεµα από το βράχο, αλλά εκεί θα χρειαστεί να κρατήσουµε το καλάµι ακίνητο µε τα χέρια. Πράγµα κουραστικό γι’ αυτή την τεχνική και ειδικά για πολύωρα ψαρέµατα. Όσον αφορά στην αρµατωσιά, το υλικό και η διατοµή της µισινέζας, είναι ίδια και στις δυο περιπτώσεις και ένα ιδανικό πάντρεµα θα έλεγα ότι είναι µάνα 0,33-0,35, µε παράµαλλο 0,28-0,30 -κατά προτίµηση fluorocarbon- και σαλαγκιά 4άρα ή 6άρα (σε περίπτωση που χρησιµοποιούµε αγκίστρι, καταλληλότερα είναι τα Νο 7 ή 8). Μια επίσης ιδιαίτερα αποτελεσµατική παραλλαγή της αρµατωσιάς είναι ο κλέφτης. Όπου δένουµε στο παράµαλλο µια σαλαγκιά 4άρα και δυο πόντους πιο πάνω µια µικρότερη 8άρα, την οποία δολώνουµε.
Εξοπλισµός
Ο εξοπλισµός στο απίκο θα έλεγα πως είναι αρκετά λιτός. Μιας και αποτελείται µόνο από ένα καλάµι απίκο και προαιρετικά µια βάση-καρεκλάκι, ειδικά τροποποιηµένη για ψάρεµα απίκο. Τα καλάµια µας, πρέπει θα πρέπει να είναι αρκετά ντούρα, µε µόνη εξαίρεση τη µύτη τους . Την οποία σε µερικές περιπτώσεις θα χρειαστεί να την τροποποιήσουµε, ώστε να είναι πολύ παραβολική και αρκετά ευαίσθητη και να µπορούµε έτσι να καταλαβαίνουµε τις τσιµπιές, όταν ψαρεύουµε µε καρτελάκι. Χρειαζόµαστε, λοιπόν, ένα καλάµι αρκετά σκληρό, κατά προτίµηση carbon, επειδή βγάζουµε το ψάρι χωρίς τη βοήθεια απόχης και αρκετά γρήγορα. Για να µην τροµάξουµε τα υπόλοιπα µέλη του κοπαδιού στην ψαρεύτρα µας. Επίσης, ένας άλλος λόγος που θέλουµε ντούρο καλάµι, είναι η δύναµη και η µαχητικότητα του κέφαλου. Και δεν πρέπει ποτέ να τον αφήνουµε να παίρνει κεφάλι, διότι θα κάνει στροφή 180 µοιρών και αν το κάνει ξεψάρισε.
Βασικός κανόνας: Όταν πραγµατοποιούµε ψάρεµα κέφαλου µε απίκο, θέλουµε δυνατό καλάµι µε δράση κορυφής, για άµεσο κάρφωµα και γρήγορη έξοδο του ψαριού από το νερό.
Απίκο στο χέρι για κεφάλους
Πρόκειται για ένα ψάρεµα που µπορεί να πραγµατοποιηθεί κυρίως µέσα σε λιµάνια, δίπλα στο ντόκο (αν τα νερά είναι βαθιά) ή από αγκυροβοληµένο σκάφος. Εδώ, ο ψαράς δε χρειάζεται να έχει ιδιαίτερα εξειδικευµένο εξοπλισµό. Μια πετονιά διαµέτρου 0,25-0,30 χιλιοστών για µάνα της αρµατωσιάς του και ένα παράµαλλο από λίγο λεπτότερη πετονιά, µε µια σαλαγκιά στην άκρη του. Μάνα και παράµαλλο θα ενωθούν µε τη βοήθεια θηλιών. Ενώ ένα µικρό συρόµενο µολυβάκι στη µάνα της αρµατωσιάς θα συµπληρώσει το ψαρευτικό µας εργαλείο. Από ότι καταλαβαίνετε, πρόκειται για µια αρµατωσιά παρόµοια εκείνης για απίκο µε καλάµι. Με τη διαφορά ότι αυτή δεν περιορίζεται σε µήκος.
Φτάνοντας στο επιλεγµένο σηµείο, βυθοµετρούµε µε τη βοήθεια ενός µολυβιού. Μόλις το µολύβι πατώσει, κάνουµε µια θηλίτσα στη µάνα, για να ξέρουµε πότε πάτωσε η αρµατωσιά µας και σε ποιο ακριβώς σηµείο της χρειάζεται να την κρατήσουµε στο χέρι. Ώστε να ψαρεύει στο σωστό βάθος (συνήθως ένα-δυο δάκτυλα πάνω από το βυθό). Αν χρειάζεται µαλαγρώνουµε την περιοχή και δολώνουµε τη σαλαγκιά µας µε ζύµη όµοια του ψαρέµατος µε καλάµι. Ρίχνουµε τη δολωµένη σαλαγκιά στο νερό και κρατάµε την πετονιά κοντά στη θηλιά που κάναµε κατά τη βυθοµέτρηση. Τα πλεονεκτήµατα του συγκεκριµένου ψαρέµατος είναι αρκετά. Απλός και φθηνός εξοπλισµός, άµεση αίσθηση της τσιµπιάς και τάχιστη τροποποίηση του βάθους ψαρέµατος, ανάλογα µε τα υπάρχοντα δεδοµένα. Συνεχές ρίξιµο και µαλάγρωµα από το δόλωµα στο ίδιο σηµείο.
Tips:
1. Όταν ο κέφαλος έρθει στο δόλωµά σας, µην περιµένετε να κάνει µεγάλη τσιµπιά, αφού ποτέ δεν αρπάζει το δόλωµα, απλά το πιπιλάει. Ένα συνεχόµενο «γαργάληµα» είναι υπεραρκετό για να καταλάβουµε ότι το ψάρι έχει το δόλωµα στο στόµα του. ∆ιαλέγουµε το πιο συνεχόµενο και δυνατό και καρφώνουµε.
2. Το µαλακό δόλωµα θα µας βοηθήσει αρχικά να δελεάσουµε και έπειτα να καρφώσουµε το ψάρι στα σίγουρα. Αν δείτε ότι έχετε τσιµπιές αλλά δεν παίρνετε ψάρια, τότε ρίξτε λίγο νερό και µαλακώστε το δόλωµά σας.
3. Ένα κολπάκι για να καρφώσετε τον κέφαλο στα σίγουρα, είναι καθώς τσιµπά, να κατεβάσετε το δόλωµά σας λίγο χαµηλότερα προς το βυθό. Το ψάρι θα πάρει κλίση προς τα κάτω για να µη χάσει την επαφή µε το δόλωµα, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς καρφώµατος.
