Παραγάδι: Επιλογή αγκιστριών
Σε ένα ψαρευτικό εργαλείο που αποτελείται µόνο από πετονιά και αγκίστρια, θα ήταν παράλογο να µην αναζητούµε συνεχώς τον τέλειο συνδυασµό µεταξύ τους, ώστε να επιτύχουµε το βέλτιστο αποτέλεσµα. Το θέµα µας λοιπόν, είναι τα αγκίστρια του παραγαδιού.
Πριν ξεκινήσουµε, θα πρέπει να πούµε πως µπορείς να φτιάξεις το παραγάδι σου µε ότι αγκίστρι θέλεις και θεωρείς ότι είναι το καλύτερο. Το θέµα είναι πως επειδή µιλάµε για ένα µεγάλο αριθµό αγκιστριών, το κόστος κατασκευής ανεβαίνει αρκετά αν θελήσουµε να χρησιµοποιήσουµε κάποιο ακριβό αγκίστρι. Επίσης, θα πρέπει να συνυπολογίσουµε ότι το παραγάδι είναι αναλώσιµο, δηλαδή µπορεί να χαθούν κοµµάτια του, άρα δε µας συµφέρει οικονοµικά η χρήση ακριβών αγκιστριών. Μπορεί στην αγορά να υπάρχουν αρκετοί διαθέσιµοι κωδικοί για να καλύψουν κάθε ανάγκη µας, αλλά οι επώνυµες, καταξιωµένες και αποδεδειγµένα αξιόπιστες εταιρείες κατασκευής είναι πραγµατικά λίγες.
Το κατάλληλο αγκίστρι σε συνδυασµό µε το σωστό δόλωµα, θα καταφέρει να πιάσει το οποιοδήποτε ψάρι. Η στηροπούλα της φωτογραφίας απελευθερώθηκε µετά τη φωτογράφιση.
Δύο βασικοί τύποι
Τα αγκίστρια των παραγαδιών χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες, τα κλασικά µε το µακρύ κοτσάνι και αυτά µε το κοντό κοτσάνι. Από κει και πέρα, υπάρχουν διάφοροι διαχωρισµοί οι οποίοι έχουν να κάνουν µε το υλικό κατασκευής, το φινίρισµα (αν η βαφή είναι µατ ή νίκελ), τη σκληρότητά τους, το πόσο βαθιά είναι η νούλα του αγκιστριού, το αν είναι φτιαγµένα από λεπτό ή χοντρό σύρµα και άλλες τέτοιες λεπτοµέρειες, που υποχρεώνουν τον καθένα µας σε µια πιο ενδελεχή έρευνα αγοράς, προκειµένου να ανακαλύψουµε τον πιο κατάλληλο για το σκοπό µας κωδικό. Η πλειονότητα των παραγαδιών, κατασκευάζεται µε το κλασικό παραγαδίσιο αγκίστρι, δηλαδή αυτό µε το µακρύ κοτσάνι.
Η χρήση αυτού του τύπου αγκιστριών υπαγορεύεται από δύο βασικούς λόγους: ο πρώτος είναι ότι µπορούµε να το πιάνουµε και να το δολώνουµε ευκολότερα (πράγµα σηµαντικό όταν έχεις να δολώσεις τόσα αγκίστρια) και ο δεύτερος είναι να αποτρέψουµε το κόψιµο της πετονιάς από τα δόντια του ψαριού, καθώς τα ψάρια που συλλαµβάνονται έχουν τεράστια χρονικά περιθώρια για να το παλέψουν. Το µακρύ κοτσάνι στο παραγαδίσιο αγκίστρι, αποτελεί λοιπόν δικλίδα ασφαλείας, αφού αποµακρύνει το παράµαλλο από τα δόντια των ψαριών. Πολλοί όµως είναι και οι υποστηρικτές της άποψης ότι το κοντοκότσανο αγκίστρι έχει να δείξει περισσότερες επιτυχίες στο ψάρεµά τους, και δεν έχουν άδικο. Θα δούµε παρακάτω µερικές διαφορές, και µε τι κριτήρια τελικά επιλέγουµε µακρύ ή κοντό κοτσάνι.
Κάθε παραγάδι είναι µοναδικό
Η πραγµατικότητα είναι πως κάθε παραγάδι είναι µοναδικό, καθώς φτιάχνεται για συγκεκριµένους τόπους και συγκεκριµένα ψάρια. Αν κάποιος θεωρεί ότι όλα τα παραγάδια ακολουθούν την ίδια φιλοσοφία και τεχνική κατασκευής, τότε γρήγορα θα καταλάβει από τα αποτελέσµατα των ψαρεµάτων του, πως κανένας τύπος αγκιστριού δε µπορεί να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες και να καλύψει όλες τις περιστάσεις. Όταν λοιπόν ξεκινήσουµε να φτιάξουµε ένα παραγάδι, η επιλογή τύπου αγκιστριού πρέπει γίνει ανάλογα µε:
1. Τον τόπο (τύπο βυθού). Αν στο µυαλό µας έχουµε να φτιάξουµε ένα παραγάδι που θα το ρίχνουµε σε αµµούδες για µουρµούρες, τότε θα επιλέξουµε ένα µαλακό αγκίστρι (αφού ο τόπος δεν είναι σκληρός) και µε αρπάδι ικανό να πιάνει τα ψάρια έστω και αν περνάνε από δίπλα (!!!), µιας και το ψάρι είναι πονηρό και παίζει µε το δόλωµα πριν το καταπιεί. Το κοτσάνι δε χρειάζεται να είναι απαραίτητα µακρύ -εκτός και αν δολώσουµε καραβιδάκι ή µονοδόλια-, αφού το ψάρι δεν έχει κοφτερά δόντια και η εξυπνάδα του υπαγορεύει πολύ φίνα παρουσίαση του δολώµατος πάνω στο αγκίστρι. Η «νούλα» δεν πρέπει να είναι αναγκαία ιδιαίτερα ανοικτή, για να µπορεί το ψάρι να καταπιεί το αγκίστρι πιο εύκολα. ∆ιαλέγουµε υλικά κατασκευασµένα από λεπτό σύρµα, µιας και δεν πρόκειται να µας χαλάσουν εύκολα λόγω της οµαλής διαµόρφωσης του βυθού και µε έµφαση στην αντοχή στο χρόνο (διάρκεια ζωής). Τα παραγάδια που πέφτουν σε αµµούδες δεν ταλαιπωρούνται από σκαλώµατα, γδαρσίµατα ή άλλες ζηµιές, και µπορούµε να τα νετάρουµε εύκολα και να τα καλάρουµε αρκετές φορές, µε µοναδική φροντίδα τους την αντικατάσταση των αγκιστριών που δεν «αρπάζουν» καλά. Αν τώρα στις παραπάνω προδιαγραφές προσθέσουµε και την ανοξείδωτη κατασκευή του, τότε θα έχουµε ένα παραγάδι µε πολύ µεγάλη διάρκεια ζωής, αν το προσέχουµε. Αν πάλι δε θέλουµε ανοξείδωτο, µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε ένα επινικελωµένο αγκίστρι, το οποίο όµως θα πρέπει να το περιποιούµαστε στο τέλος κάθε ψαρέµατος, για να αντέξει στο χρόνο.
2. Τα ψάρια που αναζητάµε. Όταν φτιάχνουµε ένα παραγάδι προσδοκώντας σαργούς και µάλιστα µεγάλους, τότε αναγκαστικά θα διαφοροποιήσουµε τα κριτήρια επιλογής αγκιστριού. ∆ηλαδή, δε θα αναζητήσουµε ένα αγκίστρι µαλακό, αλλά θα προτιµήσουµε κάποιο περισσότερο ενισχυµένο, και λόγω της σκληρότητας του τόπου, µα και επειδή ο σαργός είναι ένα ψάρι που χρειάζεται ένα πιο σκληρό αγκίστρι. Σίγουρα θέλουµε καλό αρπάδι, κορµό όχι πια κυλινδρικό αλλά µε ακµές, κατά προτίµηση φινίρισµα µατ και όχι γυαλιστερό (νίκελ), ενώ δε θα προτιµήσουµε το ανοξείδωτο, γιατί στους σαργότοπους το παραγάδι γίνεται αναλώσιµο και µπορεί να χαθούν κοµµάτια. Από πλευράς µήκους κορµού θα δώσουµε ψήφο εµπιστοσύνης στο κλασσικό παραγαδίσιο, χωρίς αυτό να σηµαίνει πως ένα κοντό δεν κάνει για τη δουλειά µας.Νοµίζω πως τα δύο παραδείγµατά µας ήταν αρκετά αναλυτικά και κατατοπιστικά για τα κριτήρια επιλογής αγκιστριού. Έχουµε επίσης τον τόπο και το ψάρι, δηλαδή τα δύο βασικά ζητούµενα, και πάνω σε αυτά κάνουµε όλες τις άλλες προσαρµογές, για να επιτύχουµε το επιθυµητό αποτέλεσµα.
Παραγαδίσια αγκίστρια διαφόρων εταιρειών.
Επιλογή βάσει δολώµατος
Το δόλωµα είναι ένας από τους παράγοντες που υπαγορεύουν συγκεκριµένο τύπο αγκιστριού. Το καραβιδάκι για παράδειγµα, είναι ένα πολύ κοινό δόλωµα στο παραγάδι, δολώνεται εύκολα και έχει εξαιρετική παρουσίαση πάνω στο κλασσικό παραγαδίσιο αγκίστρι. Το ίδιο και το µονοδόλι. Όµως, αν επιλέξουµε το καλαµάρι ή κάποιο άλλο µαλάκιο, τα οποία είναι βαριά δολώµατα, τότε δε θα δείχνουν τόσο ωραία πάνω στο µακρυκότσανο αγκίστρι, όσο σε ένα κοντό µε ανοιχτή νούλα. Το βάρος του δολώµατος, όσο περνάει η ώρα θα το αναγκάζει να µαζευτεί προς τα κάτω (προς τη νούλα) µε συνέπεια να αποκαλύπτεται όλο το κοτσάνι και να δηµιουργούνται υποψίες στα ψάρια.
Επιλογή βάσει κατασκευής
Θα έχετε παρατηρήσει ότι αγκίστρια που προορίζονται για την ίδια χρήση, διαφέρουν ως προς την φιλοσοφία κατασκευής τους. Το ίδιο όµως µπορεί να συµβεί και µε τον ίδιο κωδικό αγκιστριού, σε διαφορετικό µέγεθος (νούµερο). Ένα ψιλό αγκίστρι (για παράδειγµα 14άρι), το οποίο είναι σκληρό, έχει γωνίες και διαθέτει πολύ αιχµηρή µύτη, είναι ότι πρέπει για το ψάρεµα του σαργού ή του λυθρινιού, µιας και το επιθυµητό είναι να βάλει το ψάρι το αγκίστρι στο στόµα του και να πιαστεί. Ο ίδιος κωδικός τώρα αλλά σε Νο 12, ο οποίος προορίζεται να ψαρέψει συναγρίδες δολωµένος µε ζωντανά ψαράκια, δε µοιάζει απόλυτα. Σ’ αυτό το ψάρεµα θα παρατηρήσουµε πως τα ψάρια πιάνονται από τα χείλια, µε αποτέλεσµα το αγκίστρι µε τα χαρακτηριστικά που περιγράψαµε να σχίζει την πέτσα των ψαριών και να µας ξεψαρίζουν πιο εύκολα.
Επιλογή βάσει νούλας
Για όσους δεν καταλαβαίνουν τι σηµαίνει «νούλα», µιλάµε για την καµπύλη του αγκιστριού η οποία ξεκινά από το τέλος του κορµού (κοτσανιού) και φτάνει µέχρι την αρχή της ακίδας του. Εδώ, τα αγκίστρια διαφέρουν αρκετά µεταξύ τους. Τα κλασσικά παραγαδίσια αγκίστρια δεν έχουν µεγάλη νούλα. Σε αρκετούς κωδικούς είναι µεν βαθιά, αλλά όχι µεγάλη (πλατιά). Νούλες αρκετά ανοιχτές θα βρούµε κυρίως στα κοντοκότσανα. Αν λοιπόν κάνουµε τις παρατηρήσεις µας -όπως θα δείτε δε σταµατάνε στο ψάρεµα µόνο-, τότε εύκολα θα διαπιστώσει κάποιος, πως όταν τα ψάρια τρώνε σε στενές νούλες, το πιάσιµο γίνεται από το στόµα έως και τα βράγχια του ψαριού.
Σε αγκίστρια µε πιο ανοιχτές νούλες, τα ψάρια έχει τύχει να κατεβάσουν το αγκίστρι στην κοιλιά τους. Την ώρα λοιπόν του ξεψαρίσµατος στο σκάφος, ή όταν καθαρίζουµε ψάρια µε τα αγκίστρια να έχουν κοπεί µέσα τους, µπορούµε να εξάγουµε χρήσιµα συµπεράσµατα για την επίδραση της νούλας στον τρόπο σύλληψής τους. Η επιλογή «πλατιάς» ή «κλειστής» νούλας έχει βέβαια να κάνει και µε το εύκολο ή πιο δύσκολο ξεψάρισµα. Αν λοιπόν το ψάρι έχει πιαστεί από το στόµα, του βγάζουµε το αγκίστρι πολύ εύκολα, τραβώντας µε δύναµη την πετονιά, και στη συνέχεια, µόλις φανεί το κοτσάνι, σπρώχνουµε κατακόρυφα για να γυρίσει και να απελευθερωθεί από τη σάρκα. Αν το αγκίστρι έχει φτάσει στην κοιλιά, το ξεψάρισµα γίνεται πιο δύσκολα και πολλές φορές κόβεται το παράµαλλο.
Επιλογή βάσει αντοχής στο χρόνο
Μία ακόµα παράµετρος µε βαρύνουσα σηµασία στην επιλογή ενός αγκιστριού, είναι κάθε πότε χρειάζεται αντικατάσταση. Εδώ, ενώ τα πράγµατα φαίνονται απλά, στην πραγµατικότητα είναι αρκετά περίπλοκα. Μία πρώτη σκέψη κάποιου ο οποίος δεν έχει ασχοληθεί και πολύ µε τα παραγάδια, λέει ότι το αγκίστρι αντέχει πολύ όταν σκουριάζει δύσκολα ή ακόµα και καθόλου, ενώ δεν χάνει επίσης εύκολα την αιχµή του. Αφού λοιπόν δε χρειάζεται αλλαγή, που σηµαίνει επιπλέον κόπος και χρήµα, τότε δείχνει σίγουρα καλό. Όµως, µια σωστή προσέγγιση είναι να φτιάχνεις παραγάδι µε την προοπτική ότι θα αντέξει για τρία έως πέντε ριξίµατα και µετά τέλος.
Αν και για πολλούς αυτό είναι το ιδανικό, σπάνια το τηρούν, και πρέπει να πούµε ότι αν ταυτίσουµε την ποιότητα µε τη «µακροβιότητα» ενός ανοξείδωτου αγκιστριού, πρέπει να έχουµε κατά νου, ότι η ιδιότητά του να µη σκουριάζει, δεν εγγυάται ότι θα καρφώνει και καλά. Οι τόποι που καλάρουµε, είναι µεγάλος κριτής της ποιότητας του αγκιστριού. Οι µύτες των αγκιστριών θυσιάζονται πολλές φορές στα βράχια και όσο καλές και να είναι, ή όσο καινούρια κι αν είναι τα αγκίστρια, δε σηµαίνει πως δεν θα χρειαστούν αλλαγή, ακόµα και µετά από ένα ψάρεµα. Η βέλτιστη πάντως επιλογή θα είναι και πάλι προϊόν έρευνας και παρατήρησης, αφού αν τα αγκίστριά µας σκουριάζουν πολύ εύκολα (δε µιλάµε για ανοξείδωτα) και η µύτη τους λυγίζει µε το παραµικρό, σίγουρα δεν κάνουν για το σκοπό µας.
Η λεπτοµέρεια κάνει τη διαφορά
Από όσα είπαµε είναι φανερό πλέον ότι τα κριτήρια επιλογής σωστού αγκιστριού είναι πολλά. Υπάρχουν όµως και κάποια µικρά -αλλά για πολλούς σηµαντικά- πράγµατα, τα οποία δεν έχουν άµεση σχέση µε το ψάρεµα, αλλά περισσότερο µε το τι βολεύει τον καθένα. Πάντως, στο παραγάδι, ένα εργαλείο µε πάρα πολλά αγκίστρια, ίσως διαδραµατίζουν και αυτά σηµαίνοντα ρόλο. Ένα τέτοιο παράδειγµα, είναι πως όταν έχουµε έτοιµο το παραγάδι µας και έρθει η ώρα να το δολώσουµε, το κλασσικό, µακρυκότσανο αγκίστρι πιάνεται καλύτερα και βγαίνει ευκολότερα από τη λωρίδα «φελλού» (για την ακρίβεια πρόκειται για συνθετικό σπογγώδες υλικό και όχι φελλό), όπου είναι καρφωµένο. Επίσης, το µακρύ κοτσάνι δίνει καλύτερη λαβή κατά τη διαδικασία της δόλωσης. Θα µου πεις πρόκειται για µικρές λεπτοµέρειες… Αλλά τι γίνεται όταν έχεις να δολώσεις 300 αγκίστρια µε τη µία; Μήπως τότε οι λεπτοµέρειες αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σηµασία;
Για να αναφέρουµε µερικά ακόµα µικρά αλλά πολύ σηµαντικά µυστικά, που µπορούν να κάνουν τη δουλειά µας ευκολότερη, το αγκίστρι µε πολύ λεπτό τελείωµα στο κοτσάνι (παλέτα), µας δυσκολεύει όταν βάζουµε το δάχτυλο από κάτω για να το σπρώξουµε και να ξεκαρφωθεί από τη λωρίδα. Για το λόγο αυτό, όταν φτιάχνουµε παραγάδια, δεν πρέπει να καρφώνουµε τα αγκίστρια πολύ µέσα στο φελλό. Ακόµα, ένα αγκίστρι µε µεγάλη νούλα δυσκολεύει αρκετά στο νετάρισµα, µιας και πιάνει πιο µεγάλο αριθµό στροφών πετονιάς µέσα στη λεκάνη, σε σχέση µε ένα το οποίο διαθέτει στενότερη. Το νετάρισµα έχει όµως ακόµα µία µικρή λεπτοµέρεια σχετική µε τα αγκίστρια. Η κατάσταση µέσα στη λεκάνη δυσκολεύει, όταν η παλέτα δεν είναι σε ευθεία µε το κοτσάνι αλλά παρουσιάζει µία κλίση, δηµιουργώντας µία µικρή γωνία µε αυτό. Όταν νετάρουµε λοιπόν και τραβάµε το παράµαλλο, στη γωνία που δηµιουργείται µεταξύ κοτσανιού και πετονιάς πιάνεται ακόµα µία –τουλάχιστον- σπείρα πετονιάς, αφού τραβώντας το παράµαλλο, το αγκίστρι µας έρχεται πάντα από την πλευρά του κοτσανιού. Και ας µην πιάσουµε καθόλου το θέµα πως θα ταιριάξουµε ένα αγκίστρι µε το ανάλογο παράµαλλο, γιατί δε θα µας φτάσουν οι σελίδες του περιοδικού!!!
Όσοι έχετε ασχοληθεί µε το θέµα, καταλαβαίνετε ότι είναι πολλά όσα έχουν να κάνουν µε τη σωστή επιλογή του αγκιστριού για το παραγάδι. Αυτό που έχω να πω συµπερασµατικά, είναι πως ο σωστός παραγαδιάρης πρέπει να πειραµατίζεται µε πολλά και διαφορετικά µεταξύ τους υλικά, και τελικά µέσα από σωστές παρατηρήσεις να βγαίνει στο τέλος κερδισµένος. Πολλοί θα πούνε ότι δεν υπάρχει µέση λύση, δηλαδή δεν υπάρχει ένα αγκίστρι να ικανοποιεί έστω και µερικώς όλα τα κριτήρια και τελικά να βάζουµε αυτό σε όλα µας τα παραγάδια. Απλά να θυµάστε πως η µέση λύση είναι για τους µεσαίους, τους µέτριους, και αν θες να ξεχωρίσεις στα ψαρέµατά σου, καλό είναι να ψάχνεσαι και να ανακαλύπτεις. Θυµηθείτε: το κάθε εργαλείο καλύπτει σωστά τις ανάγκες για τις οποίες κατασκευάστηκε…
