ΕΞΩΛΕΜΒΙΟΙ ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ: Οδηγός συντήρησης και ελέγχου για μεγαλύτερη μακροζωία
ΕΞΩΛΕΜΒΙΟΙ ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ: Ένα τεχνικό θέμα – Οδηγός συντήρησης και ελέγχου για μεγαλύτερη μακροζωία στο κινητήρα του σκάφους μας.
Οι σηµερινοί εξωλέµβιοι κινητήρες αποτελούν ένα σύνολο ευαίσθητων και πολύπλοκων µηχανολογικών και ηλεκτρολογικών µηχανισµών και διατάξεων που εύκολα µπορούν να παρουσιάσουν βλάβη και να αστοχήσουν, συχνά απρόβλεπτα και ανεπιθύµητα.
Επειδή η πρόληψη είναι πάντοτε αποτελεσµατικότερη ως πρακτική σε σχέση µε τη θεραπεία στο παρόν άρθρο θα δούµε σηµεία ελέγχου και πρακτικές οι οποίες θα αυξήσουν κατακόρυφα την µακροζωία και αξιοπιστία του κινητήρα. Λόγω του περιορισµένου χώρου θα δούµε στο παρόν άρθρο κάποιους βασικούς ελέγχους όπως ξέπλυµα, ψεκασµό µε αντιδιαβρωτικό σπρέι, κέρωµα και πλύσιµο του κινητήρα, βάψιµο γρατζουνιών, γρασάρισµα, έλεγχος ανοδίων ενώ στα επόµενα άρθρα θα επεκταθούµε και σε άλλους ελέγχους όπως του συστήµατος τροφοδοσίας καυσίµου, ποδιού και προπέλας, ηλεκτρολογικών, µπαταρίας καθώς και διαδικασίες µακράς αποθήκευσης.
Η πείρα και οι οδηγίες των κατασκευαστών
Πρίν δύο και πλέον δεκαετίες οι εξωλέµβιοι κινητήρες ήταν συµβατικοί (µε καρµπυρατέρ) 2χρονοι, µε ένα σωρό µοχλούς για να συµβαδίζει το γκάζι µε την ανάφλεξη, χωρίς πολλά πλαστικά τµήµατα και έλλειψη αρκετών ανοξείδωτων τµηµάτων µε αποτέλεσµα πολλοί από αυτούς να αχρηστεύονται στο αλµυρό θαλάσσιο περιβάλλον λόγω της έλλειψης ξεπλύµατος και εκτενούς συντήρησης από την µεριά του ιδιοκτήτη κυρίως, καθώς όταν το σκάφος πήγαινε στο µηχανικό οι βλάβες από άλατα και άλλες αιτίες είχαν ήδη κάνει την ζηµιά τους. Οι Αµερικανοί κατασκευαστές τότε δήλωναν προκλητικά ότι δεν τους ενδιέφερε ιδιαίτερα η προσθήκη ανοξείδωτων τµηµάτων (αξόνων κ.τ.λ.) στους εξωλέµβιους τους καθώς το µεγαλύτερο µέρος των πωλήσεων τους αναφέρονταν κυρίως στο Αµερικανικό κοινό των λιµνών και των ποταµών. Σήµερα πια τα πράγµατα βελτιώθηκαν και την τελευταία δεκαπενταετία εµφανίστηκαν δυναµικά οι 4χρονοι οι οποίοι είναι ησυχότεροι, λιγότερο ρυπογόνοι και πιο πολιτισµένοι ως κινητήρες ενω οι εταιρίες που τους αντιπροσωπεύουν έχουν ωριµάσει επίσης σηµαντικά. Ειδικά οι τελευταίες παράγουν προϊόντα που είναι πιο επιµελώς κατασκευασµένα και µε µεγαλύτερη αξιοπιστία και ανθεκτικότητα τόσο στα µηχανικά και ηλεκτρικά µέρη όσο και στην αντιδιαβρωτική τους προστασία, παρ’ όλα αυτά απαιτούν µία ελαχιστοποιηµένη συντήρηση η οποία αν δεν επιτευχθεί βάσει των οδηγιών του κατασκευαστή τότε σίγουρα η κατάσταση του κινητήρα θα µεταβληθεί σε προβληµατική.
Η καθηµερινή ή η περιστασιακή συντήρηση µετά από χρήση σε αλµυρό νερό ανήκει στον ιδιοκτήτη και περιγράφεται αναλυτικά σε κάθε εγχειρίδιο χρήσης (Owner’s manual), το σηµαντικό αυτό βιβλιαράκι που συνοδεύει κάθε κινητήρα. Ο ιδιοκτήτης δεν χρειάζεται να είναι πολύπειρος µηχανικός για να πραγµατοποιήσει βασικές εργασίες ελέγχων και συντήρησης καθώς αυτές αποτελούν απλές πρακτικές. Όσον αφορά τις βασικές εργασίες σέρβις στους 4χρονους κινητήρες, αυτές περιγράφονται µε σαφήνεια στο εγχειρίδιο και είναι η αλλαγή λαδιών και φίλτρου, ο έλεγχος στάθµης λαδιού, η αντικατάσταση των µπουζί, η αντικατάσταση και ο έλεγχος των βαλβολινών στο πόδι, η αλλαγή φίλτρου καυσίµου και άλλες µικρές εργασίες αναλόγως τον κατασκευαστή. Αν κάποιος ιδιοκτήτης δεν θέλει να ασχοληθεί, οι τελευταίες µπορούν να γίνουν και από το µηχανικό στα πλαίσια ενός µικρού σέρβις αλλά όλοι οι οπτικοί έλεγχοι, το ξέπλυµα του κινητήρα, ο έλεγχος στάθµης λαδιού, η καλή κατάσταση της προπέλας, ο ψεκασµός σπρέι προστασίας στον κινητήρα, το εξωτερικό πλύσιµο και κέρωµα κ.τ.λ. είναι βασικές και συχνές διαδικασίες τις οποίες πρέπει να αναλάβει ο ιδιοκτήτης καθώς ο µηχανικός δεν είναι συνέχεια παρών δίπλα του ούτε θα ασχοληθεί πάντοτε λεπτοµερώς λόγω χρόνου ειδικά τους δύσκολους µήνες όπου όλοι απαιτούν το γρηγορότερο δυνατό σέρβις για να χαρούν την θάλασσα. Για αυτό και οι ίδιες οι εταιρείες εξωλεµβίων «πιέζουν» ευγενικά να γίνεται η βασική συντήρηση από τον ιδιοκτήτη για να µη βλαφθεί δραµατικά η αξιοπιστία του κινητήρα και λόγω των αραιότερων επισκέψεων για µεγαλύτερα σέρβις στο δίκτυο των συνεργατών τους. Ας δούµε λοιπόν τα βασικά.
Το ξέπλυµα του κινητήρα
Ισως η βασικότερη εργασία συντήρησης καθώς οι εξωλέµβιοι έχουν ανοικτό κύκλωµα ψύξης µε θαλάσσιο νερό που σηµαίνει ότι αν ο κινητήρας δεν ξεπλένεται γρήγορα µετά από κάθε χρήση θα µαζευτούν άλατα εντός των διόδων νερού ψύξης του κινητήρα. Όταν αυτές βουλώσουν η στενευθούν τότε η υπερθέρµανση και η καταστροφή του κινητήρα είναι προ των πυλών. Μικρή σωτηρία αν παραµεληθεί το κύκλωµα ψύξης παρέχουν κάποια ειδικά προϊόντα αφαλάτωσης του εµπορίου, αλλά αυτά θα είναι αποτελεσµατικά µόνο εάν δεν έχει παραµείνει ο κινητήρας µε άλατα επί µακρόν. Αντικαταστήστε το ιµπέλερ (Φωτ.1) είτε εσείς αν έχετε τη δυνατότητα, είτε µέσω του µηχανικού σας κατά τα χρονικά διαστήµατα που ορίζει ο κατασκευαστής, το πολύ µία φορά ανά τριετία σε γενικές γραµµές για χρήση ολιγόωρης αναψυχής ανά σεζόν αν και προτείνουµε βγάλσιµο του ποδιού και έλεγχο κάθε χρόνο. Ελέγξτε στο πίσω µέρος του κινητήρα το δείκτη ροής νερού (πιτσιλιστήρι). Αν το νερό δεν βγαίνει ζωηρά (Φωτ.2) ή η έξοδος έχει βουλώσει, σβήστε τον κινητήρα και βάλτε ένα µαλακό σύρµα στην έξοδο νερού και αποµακρύνετε τυχόν βρωµιές ή ότι παρεµποδίζει τη ροή και ελέγξτε ξανά τη ροή νερού. Το νερό θα πρέπει να βγαίνει έως και ελαφρά χλιαρό και όχι καυτό καθώς το τελευταίο µπορεί να υποδηλώνει πρόβληµα (υπερθέρµανση, κολληµένοι θερµοστάτες κ.τ.λ.). Το ότι το νερό πετάγεται ζωηρά δεν είναι απαραίτητα απόδειξη ότι το ιµπέλερ είναι σε άψογη κατάσταση όπως νοµίζουν πολλοί. Τοποθετήστε ένα καλό σετ ακουστικά ξεπλύµατος (Φωτ.3) και πλύνετε τον κινητήρα στο ρελαντί για 5-10 λεπτά µε τον παραδοσιακό τρόπο εάν έχετε την δυνατότητα καθώς θεωρείται αποτελεσµατικότερος από τις θύρες έκπλυσης (Φωτ.4) των σηµερινών κινητήρων λόγω της συµµετοχής του ιµπέλερ στην όλη διαδικασία. Συνήθως το εγχειρίδιο λειτουργίας περιγράφει τη διαδικασία καθώς και τα σχετικά µέτρα ασφαλείας και σηµεία προσοχής.
Πλύσιµο και κέρωµα του κινητήρα
Οι σηµερινοί κινητήρες διαθέτουν υψηλής ποιότητας πολυστρωµατικές βαφές και προεργασίες βαφής. Παρ’ όλα αυτά το εξωτερικό πλύσιµο µε ένα µαλακό σπόγγο µε ένα ήπιο απορρυπαντικό που µπορείτε να προµηθευτείτε και από τα είδη αυτοκινήτου, ξεπλένει τα άλατα και την αλµύρα. Στη συνέχεια το κέρωµα µε ένα ανάλογο κερί για ναυτική χρήση που εύκολα θα προµηθευτείτε επίσης από προϊόντα του εµπορίου, θα γυαλίσει και θα δώσει την αίσθηση του καινούργιου στο χρώµα του κινητήρα ενώ προστατεύει και από τις υπεριώδεις ακτίνες που καταπονούν το χρώµα ειδικά την καλοκαιρινή περίοδο. Ένας ηλεκτρικός αλοιφαδόρος (Φωτ.5) µε τους σχετικούς σπόγγους και αλοιφές θα δώσει ένα άριστο αποτέλεσµα αν και µπορείτε να κερώσετε τον κινητήρα µε το χέρι, µπόλικη υποµονή και τον σχετικό κόπο.
Ψεκάστε τον κινητήρα µε σπρέι σιλικόνης
Παρά τα σηµερινά συστήµατα αφύγρανσης στο κάλυµµα του κινητήρα τα οποία αποµακρύνουν τις βαρύτερες αλµυρές σταγόνες από τον εισαγόµενο αέρα στον κινητήρα διάφορα ποσοστά υγρού αέρα παραµένουν κάτω από το κάλυµµα. Λόγω της θερµοκρασίας του κινητήρα ο υγρός αέρας εξατµίζεται αφήνοντας παντού κατάλοιπα αλάτων ταλαιπωρώντας τόσο το χρώµα του κινητήρα όσο και τις πλεξούδες και τις φίσες των ηλεκτρικών κυκλωµάτων του κινητήρα. Μία καλή πρακτική είναι λοιπόν ανα δύο τρείς χρήσεις του κινητήρα να βγάζετε το κάλυµµα του και να ψεκάζετε (Φωτ.6) στον χώρο του κινητήρα µε ένα σπρέι λίπανσης σιλικόνης βαρέως τύπου κατάλληλο για αυτήν την εργασία. ∆ώστε προσοχή κατά την αγορά του ώστε να µην βλάπτει τα ελαστικά η πλαστικά τµήµατα του κινητήρα. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε τόσο τα προϊόντα των εταιρειών (Φωτ.7) όσο και του εµπορίου (π.χ. σπρέι CRC,κ.τ.λ.).
Επισκευάστε γρατζουνιές και εκδορές στο χρώµα
Οι σηµερινοί εξωλέµβιοι διαθέτουν πολυστρωµατική βαφή και ειδικές επιστρώσεις στο γυµνό αλουµίνιο του κινητήρα, του µεσαίου τµήµατος (κορµός) και του ποδιού. Κατά συνέπεια όταν γδαρθεί αυτή η βαφή απαιτείται άµεση επισκευή ειδικά στην περιοχή του ποδιού το οποίο εργάζεται συνεχώς εντός του αλµυρού νερού. Εάν δεν βαφτεί η όποια γδαρµένη επιφάνεια οπουδήποτε στον κινητήρα τότε γρήγορα εκεί θα εµφανιστεί περαιτέρω φθορά και διάβρωση (Φωτ.8). Όλοι οι πάγκοι ανταλλακτικών των εταιρειών διαθέτουν σε σπρέι (Φωτ.9) τα χρώµατα όλων των µοντέλων και µε λίγη προσοχή, τρίβοντας µε λεπτό γυαλόχαρτο τοπικά και µε χαρτί µασκαρίσµατος µπορείτε να δηµιουργήσετε ένα πολύ καλό αποτέλεσµα. Εάν η ζηµιά είναι βαθύτερη και έχει φανεί γυµνό µέταλλο τότε θα απαιτηθεί πρώτα ένα στρώµα προεργασίας (primer-πράϊµερ) πριν την τελική βαφή. Γι αυτούς που επιθυµούν µία ολική βαφή µπορεί να το επιτύχουν εάν έχουν µεράκι και τα σχετικά εργαλεία ή ως εναλλακτική λύση να το αφήσουν στα χέρια ενός έµπειρου επαγγελµατία (Φωτ.10).
Αποφύγετε την ηλιακή ακτινοβολία κατά την διάρκεια της αποθήκευσης του κινητήρα
Όταν σταµατήσετε να χρησιµοποιείτε το σκάφος και το οδηγήσετε προς αποθήκευση θα πρέπει να έχετε κατά νου ότι ο κινητήρας τόσο στα πλαστικά όσο και στα ελαστικά του τµήµατα υποφέρει από την ηλιακή ακτινοβολία. Κατά συνέπεια εάν η αποθήκευση γίνεται σε κάποιο ανοικτό γκαράζ ή πάρκινγκ σκαφών το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να προµηθευτείτε µία «κουκούλα» αρίστης ποιότητας µε προστασία κατά των υπεριωδών ηλιακών ακτίνων (UV) έτσι ώστε να προστατέψετε το χρώµα και τα ευαίσθητα εξωτερικά του τµήµατα. Κουκούλες τέτοιου τύπου µόνο για το κάλυµµα ή και για όλον τον κινητήρα (Φωτ.11) θα βρείτε τόσο από τα εξειδικευµένα καταστήµατα του εµπορίου όσο και στα προϊόντα αξεσουάρ των περισσότερων εταιρειών.
Γρασσάρετε τα επίµαχα σηµεία
Πολλά σηµεία στους εξωλέµβιους κινητήρες απαιτούν γράσο ναυτικού τύπου καθώς είτε είναι αρθρωτά π.χ. ο σωλήνας του τιµονιού που εργάζεται ως µεντεσές στο µπρακέτο, είτε παλινδροµικά π.χ. το άκρο της ντίζας του τιµονιού εντός του παραπάνω σωλήνα, είτε απλά χρησιµοποιούνται συχνά και απαιτούν λίπανση π.χ. η λαβή απασφάλισης του καλύµµατος του κινητήρα ή κάποιος µοχλός ενεργοποίησης των ταχυτήτων εντός της λεκάνης του κινητήρα. Όλοι οι κατασκευαστές υποδεικνύουν τα σηµεία λίπανσης και γρασαρίσµατος στο εγχειρίδιο λειτουργίας του κινητήρα µε σχετικά σχήµατα (Σχ.1) η φωτό έτσι ώστε να πληροφορήσουν σχετικά τον ιδιοκτήτη για την συντήρηση. Αποφύγετε τα γράσα χαµηλής ποιότητας η αυτοκινητιστικού τύπου καθώς µπορεί να συρρικνωθούν και να αλλοιωθούν µετά την χρήση του κινητήρα σε αλµυρό νερό. Χρησιµοποιήστε γράσο marine τύπου µε ναυτικές προδιαγραφές ανάλογες µε αυτές που προτείνει ο κατασκευαστής. Σε κάποια σηµεία θα απαιτηθεί απλά λίγο γράσο µε χρήση σωληναρίου (Φωτ.12) ή ακόµη και µε το δάκτυλο αφού σκουπίσετε το παλιό γράσο επιµελώς µε ένα πανί. Τέτοια σηµεία είναι ο προπελοφόρος άξονας αφού αφαιρεθεί η προπέλα (Φωτ.13) ενώ σε άλλα σηµεία θα παρατηρήσετε κάποιες θηλές για το γρασάρισµα. Οι θηλές τοποθετούνται σε διάφορα σηµεία (Φωτ.14) που απαιτείται λίπανση και για να τροφοδοτήσουµε γράσο σε εκείνα τα σηµεία χρειαζόµαστε ένα φθηνό σχετικά εργαλείο το γρασαδόρο (Φωτ.15) ο οποίος παίρνει εσωτερικά φυσίγγια µε γράσο. Πιέζουµε το µοχλό του γρασαδόρου έως ότου «σκάσει» και βγεί το γράσο από τη θηλή καθώς αυτό µας δείχνει ότι το συγκεκριµένο τµήµα γέµισε µε γράσο. Με σωστό γρασάρισµα αποφεύγονται φθορές από τριβή αλλά και από διάβρωση σε αρκετά εξαρτήµατα.
Έλεγχος και αντικατάσταση των ανοδίων
Όλοι οι εξωλέµβιοι κινητήρες διαθέτουν ανόδια (Φωτ.16 και 17) από ψευδάργυρο (τσίγκο) ή άλλα µέταλλα τα οποία ο κατασκευαστής τοποθετεί σε διάφορα σηµεία του κινητήρα εµφανή και µη όπως στο πόδι, στο αντιτίµονο (φτεράκι), στο µπρακέτο και αλλού καθώς και σε εσωτερικά τµήµατα του κινητήρα τα οποία ελέγχει αραιότερα ο µηχανικός. Τα µέταλλα του κινητήρα αντιδρούν ηλεκτρολυτικά σαν µπαταρία µε αποτέλεσµα να φθείρονται και να διαβρώνονται τα λιγότερο ανθεκτικά π.χ το αλουµίνιο σε σχέση µε µία ανοξείδωτη βίδα (Φωτ.18). Τα ανόδια λοιπόν τοποθετούνται ως τρίτα µεταξύ δύο µετάλλων για να «φαγωθούν» εκείνα ως «ευτελέστερα» γαλβανικά τµήµατα για αυτό και καλούνται αυτοθυσιαζόµενα ανόδια. Αφού βρούµε που είναι επάνω στον κινητήρα µας µε τη βοήθεια του εγχειριδίου χρήσης ελέγχουµε την κατάσταση τους και τον όγκο τους. Αν τα δούµε να έχουν µειωθεί κοντά στο µισό σε σχέση µε τον αρχικό τους όγκο ή να είναι γεµάτα άλατα και ψωριασµένα τότε έχει έρθει η ώρα της αντικατάστασης τους την οποία µπορείτε µε απλά εργαλεία να την κάνετε εσείς όπως είχαµε αναλύσει και σε παλαιότερο άρθρο ή ο µηχανικός σας. Αν δεν αντικατασταθούν και αφεθούν, τα φαινόµενα διάβρωσης και ψωρίασης του µετάλλου θα είναι εκτεταµένα (Φωτ.19) ειδικά στο πόδι. Για όσους κινούνται σε ιδιαίτερα αλµυρά νερά ή παρκάρουν σε µαρίνα παίρνοντας ρεύµα από το σχετικό κολωνάκι, θα ήταν προτιµότερο να τοποθετηθεί και ένα µεγαλύτερο ανόδιο κάπου στο σκάφος, πάνω από τη στάθµη της ισάλου το οποίο θα συνδεθεί µε τον κινητήρα µε ένα κατάλληλο ηλεκτρικό καλώδιο ναυτικών προδιαγραφών. Ένας ηλεκτρολόγος σκαφών µπορεί να ελέγξει εάν απαιτείται κάτι τέτοιο και πως θα γίνει η εγκατάσταση. Ανόδια µπορείτε επίσης να προµηθευτείτε από τους πάγκους ανταλλακτικών των εταιρειών η να βρείτε αντίστοιχης ποιότητας (Φωτ.20) του εµπορίου.
