Σκορπίνα στο ψαροτούφεκο
Σκόρπαινα η σκρόφα ή χάφτης, ο κοινός σε όλους µας θαλάσσιος σκορπιός, είναι ένα ψάρι που ανήκει στην οικογένεια των σκορπαινιδών, στην οποία περιλαµβάνονται ψάρια των θερµών και εύκρατων θαλασσών. Είναι ένα αδηφάγο ψάρι που µπορεί να φτάσει σε βάρος ακόµα και τα 3 κιλά. Το συνηθέστερο µήκος του κυµαίνεται µεταξύ 25 και 40 εκατοστών.
Η σκορπίνα είναι ένα δύσµορφο και επικίνδυνο ψάρι, µιας και τα ισχυρά αγκάθια του ραχιαίου πτερυγίου της προκαλούν πολύ οδυνηρό πόνο, όχι όµως τόσο έντονο όσο αυτόν της δράκαινας.
Το σώµα της είναι κοντό και χοντρό, µε κεφάλι ίσο µε το 1/3 του ολικού µήκους του ψαριού. Τα µάτια είναι µικρά και στρογγυλά και το στόµα πολύ πλατύ. Η µύτη είναι βρίσκεται πάνω από το στόµα και εξέχει από το κεφάλι, όπως και τα µάτια της, και φέρει 5-8 αιχµηρά αγκάθια. Επίσης υπάρχουν αγκάθια στο πάνω µέρος του κεφαλιού, στα µάγουλα και στα βραγχιακά επικαλύµµατα -µετά την κροταφική περιοχή-, και τρία αγκάθια πίσω από την έδρα, µπροστά από το εδραίο πτερύγιο.
Στην κάτω σιαγόνα και στο κεφάλι υπάρχουν προεξοχές του δέρµατος που κυµατίζουν στα ρεύµατα, σαν τα µικρά φύκια και τα χόρτα που βρίσκονται στο περιβάλλον που ζει και κινείται.
Το ραχιαίο πτερύγιο διαθέτει 12 σκληρές και 9-10 µαλακές ακτίνες. Το εδραίο πτερύγιο αποτελείται από 3 σκληρές και 5 µαλακές ακτίνες. Η µακρύτερη σκληρή ακτίνα του ραχιαίου πτερυγίου, έχει στη βάση της τον αδένα από όπου εκχύεται το δηλητήριο.
Στις άκρες των κοιλιακών της πτερυγίων το χρώµα γίνεται µαύρο και φέρει ένα µαύρο χαρακτηριστικό σηµάδι στο ραχιαίο πτερύγιο. Το σώµα της είναι καλυµµένο από λέπια, τα οποία απουσιάζουν από µία τριγωνική περιοχή πίσω από το πλευρικό πτερύγιο, ενώ και το µεγαλύτερο τµήµα του κεφαλιού της δεν έχει λέπια.
Το χρώµα του ψαριού είναι ζωηρό κιτρινοκόκκινο, κόκκινο, ή καφέ, µε σκούρες κηλίδες σε όλο του το σώµα. Το ιδιαίτερο χρώµα του εξαρτάται από το περιβάλλον στο οποίο ζει. Υπάρχει και ο θαλάσσιος σκορπιός που ζει σε αµµουδερό βυθό (Scorpena notata), µε κοκκινόµαυρο χρώµα, του οποίου το µέγεθος δεν ξεπερνά τα 20 εκατοστά. Έχει λίγες προεξοχές στο κεφάλι και τα αγκάθια του είναι πολύ φαρµακερά.
Είναι ένα ψάρι που θαυµάζουµε σε πολλά δηµόσια ενυδρεία. Σε αυτό που βρίσκεται στην περιοχή Χερσόνησος της Κρήτης, ένα από τα πολλά είδη ψαριών που εκτίθενται για το κοινό, είναι και αυτό του κόκκινου σκορπιού. Στην ερασιτεχνική και επαγγελµατική αλιεία ψαρεύεται µε δίχτυα και παραγάδια.
Που τη συναντάμε
Είναι είδος του βυθού, υποτροπικό, που ζει κοντά στις ακτές από 10 έως και 700 περίπου µέτρα βάθος. Πρόκειται για µοναχικό ψάρι και συνήθως κρύβεται µέσα στα βράχια. Προτιµάει τους αµµώδεις και λασπώδεις πυθµένες. Είναι ιδιαίτερα κοινό σε όλη τη Μεσόγειο, ενώ συναντάται και στον Ατλαντικό Ωκεανό, από την περιοχή της Μεγάλης Βρετανίας έως και τη Σενεγάλη.
Συνήθως κυνηγά τις νυχτερινές ώρες, στήνοντας ενέδρες. Παραµένει ακίνητη, σχεδόν ίδια µε το βυθό, µέχρι να την πλησιάσει το θήραµά της : µια γαρίδα, ένα µαλάκιο, κάποιο οστρακοειδές. Τότε ορµάει ταχύτατα µε ανοιχτό το στόµα και καταπίνει κυριολεκτικά ολόκληρη τη λεία. Η σκορπίνα δε χρησιµοποιεί το δηλητήριό της για να κυνηγήσει την τροφή της, αλλά µόνο για την άµυνά της.
Η αναπαραγωγή του είδους πραγµατοποιείται αργά την άνοιξη ή νωρίς το καλοκαίρι. Η σκορπίνα τύπου Scorpaena scrofa βγάζει ένα βλεννώδη σβώλο όπου τοποθετεί τα αβγά της, ενώ τα υπόλοιπα είδη της οικογενείας γεννούν πλήρως σχηµατισµένα µικρά, µετά από την γονιµοποίηση που γίνεται µέσα στο σώµα των θηλυκών ατόµων. ∆εν υπάρχει καµιά αναφορά για το αν ανήκει στα απειλούµενα είδη.
Ψάρεμα και ξεψάρισμα
Εδώ δε χρειάζεται στολή παραλλαγής. Όµως είναι απαραίτητα τα µακριά, δυνατά όπλα µε διπλά λάστιχα και οι βαθιές βουτιές µε µεγάλες άπνοιες. Ο εντοπισµός του ψαριού, είναι όλο το µυστικό της σύλληψής του, αφού µιλάµε για ένα σπεσιαλίστα της φύσης στην τέχνη της παραλλαγής, µιας και µπορεί να εξαφανιστεί κυριολεκτικά, παραλλάσσοντας τα χρώµατά του ανάλογα µε το φυσικό χώρο που την περιβάλλει. Πολλές φορές όµως, προδίδεται από τα µικρόψαρα που βρίσκονται ακριβώς από πάνω του σαν µπάλα.
Συνηθέστερη εποχή που συναντώ αυτό το είδος στην παράκτια ζώνη, σε ποσότητα και µεγέθη ικανοποιητικά, και σε βάθη προσιτά στον αρχάριο ή µέσο ψαροκυνηγό, είναι από τα µέσα του φθινοπώρου µέχρι και τα τέλη του Ιανουαρίου. Χωρίς αυτό να σηµαίνει πως δε θα τη συναντήσουµε και µέσα στο καλοκαίρι. Αναζητώντας τη, ψάχνουµε εξονυχιστικά σχισµές και πλάκες. Αρκετές φορές τη βρίσκουµε να ακινητεί σε πλήρη παραλλαγή πάνω στην άµµο ή στην κορυφή κάποιου µονόπετρου. Συνήθως αφήνει το δύτη να πλησιάσει σχεδόν δίπλα της χωρίς να κινηθεί καθόλου, ακόµα και σε περιοχές που έχει ασκηθεί µεγάλη αλιευτική πίεση. Χρειάζεται όµως µεγάλη προσοχή, γιατί ενώ πολλές φορές η ταϊτινή βέργα τρυπά τη µαλακιά σάρκα της, δεν τη διαπερνά επειδή προσκρούει στο βράχο που ακινητεί κολληµένο το θήραµα. Μια ψιλή πεντάενα θα λύσει τέτοιου είδους προβλήµατα.
Προσοχή και στο ξεψάρισµα, γιατί ακόµα και µε τα γάντια το τσίµπηµά της είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, ενώ το δηλητήριό της είναι ιδιαίτερα επώδυνο ακόµα και µετά τη θανάτωσή της. Εξίσου επώδυνο τσίµπηµα επιφέρουν και τα αγκάθια στο πάνω µέρος του κεφαλιού της, τα οποία εκτός από έντονο πόνο προκαλούν και αναισθησία στη περιοχή που θα τρυπήσουν. Αν τώρα κάποιος την πατήσει κατά λάθος, το αποτέλεσµα είναι πολύ οδυνηρό, αλλά συνήθως εκτός από πόνο και πιθανό πρήξιµο δε διατρέχει κανένα άλλο κίνδυνο. Άµεσο αντίδοτο στο τσίµπηµά της είναι η ζέστη, γιατί διασπά το δηλητήριο της που έχει ως βάση πρωτεΐνες. Άλλο αντίδοτο είναι το υπερµαγγανικό κάλιο. Παρόλα αυτά αν κάποιοι είναι αλλεργικοί, καλό θα είναι να επισκεφθούν άµεσα το πλησιέστερο φαρµακείο νοσοκοµείο ή κέντρο υγείας, αποφεύγοντας την οδήγηση. Ασφαλέστερος τρόπος πιασίµατος είναι από το στόµα. Μεγάλη προσοχή, γιατί το θήραµα αυτό δεν πεθαίνει εύκολα και ζει για αρκετή ώρα, ακόµη και έξω από τη θάλασσα. Έτσι, µπορεί ανά πάσα στιγµή να σπαρταρίσει και να µας κεντρίσει. Όσοι ψαρέψουν µε φουσκωτό, προσοχή στα µπαλόνια, γιατί µπορεί να µην πονούν, αλλά σίγουρα τρυπιούνται από τα αγκάθια της!
Μια πραγματική λιχουδιά!
Η σκορπίνα παρουσιάζει µεγάλη εµπορική αξία, παρόλο που η σάρκα της είναι σχετικά λίγη σε σχέση µε το µέγεθός της. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχει µεγάλη ποικιλία συνταγών µε κύριο συστατικό τη σκορπίνα. Το λευκό και λιπαρό κρέας της κάνει έξοχο ζωµό, ενώ όταν την ψήσουµε στο κάρβουνο έχει απίθανη γεύση που θυµίζει κάτι µεταξύ καβουριού και αστακού. ∆οκιµάστε την και θα µε θυµηθείτε!
*Πολλά από τα βιολογικά στοιχεία αυτού του άρθρου αντλήθηκαν από τη Wikipedia.
