∆ηµήτρης Γαρδέλης: Τα ζωντανά δολώματα στην Ελλάδα
Η εταιρεία Αφοί Γαρδέλη & Σία Ο.Ε. είναι γνωστή στους Έλληνες ψαράδες από τη µεγάλη ποικιλία δολωµάτων που διαθέτει, την άριστη ποιότητα και την άµεση εξυπηρέτηση. Μάνες, µονοδόλια, ακροβάτης, φαραώ, αµερικάνος, καραβίδα, κορδέλα, είναι κάποια από τα πιο γνωστά, ενώ στον ειδικά διαµορφωµένο χώρο του καταστήµατος βλέπουµε να υπάρχουν ακόµα και ζωντανές σουπιές!
Βέβαια δεν είναι µόνο τα δολώµατα που διαθέτει η εταιρεία, αφού µία πλούσια γκάµα από εξειδικευµένες µαλάγρες κι ένας αλιευτικός εξοπλισµός ικανός να καλύψει κάθε τεχνική ψαρέµατος, έρχονται να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις κάθε ψαρά. Εµείς βρεθήκαµε στο χώρο του καταστήµατος (σηµειωτέον ότι υπάρχει και ηλεκτρονικό), και συναντηθήκαµε µε το ∆ηµήτρη Γαρδέλη που είναι η ψυχή της εταιρείας, για να µας δώσει κάποιες χρήσιµες πληροφορίες σχετικά µε τα ζωντανά δολώµατα, οι οποίες σίγουρα αφορούν πολλούς από εµάς.
∆ηµήτρη, ποια είναι τα ζωντανά δολώµατα που προτιµούν οι παράκτιοι ψαράδες και ποια οι «σκαφάτοι»;
Θα µπορούσαµε να πούµε, ότι τα δολώµατα που χρησιµοποιούν και οι δύο είναι λίγο-πολύ κοινά. Αυτό που αλλάζει είναι το µέγεθος και η ποσότητα του δολώµατος. Στην ακτή επιλέγουµε µεγαλύτερες δολωσιές, ενώ στο σκάφος µικρότερες. Για παράδειγµα, ο ψαράς που θα αναζητήσει από την ακτή τα εκλεκτά ψάρια, θα τοποθετήσει στα αγκίστριά του µεγάλα κοµµάτια δολώµατος, προσπαθώντας βασικά να προσελκύσει κοντά στις αρµατωσιές του κάποια εκλεκτά ψάρια όπως οι τσιπούρες, οι σαργοί, οι µεγάλες µουρµούρες και τα λαβράκια, είτε µέσω της κινητικότητας και του έντονου φωσφορισµού τους (φαραώ, µονοδόλια, µανάκια, αµερικάνοι, jumbo ακροβάτες), είτε ακόµα µε την έντονη οσµή του αίµατός τους (φαραώ, αµερικάνος). Αντίθετα ο σκαφάτος, συνεπικουρούµενος πάντα από το βυθόµετρό του, πολύτιµο σύντροφο και βοηθό του, δε θα αντιµετωπίσει βέβαια το πρόβληµα της ανεύρεσης των ψαριών, αλλά θα πρέπει να βολιδοσκοπήσει τις διατροφικές τους συνήθειες και διαθέσεις µε µια µεγάλη ποικιλία δολωµάτων, και έτσι θα προτιµήσει µικρότερα κοµµάτια φαραώ, µικρά µονοδόλια και κοµµάτια µάνας, τεµαχισµένο ακροβάτη και αµερικάνικο, πράσινα και κόκκινα καραβιδάκια, σωλήνα, µπικατίνι, θηκαρίσιο (µαύρο σκουλήκι) τα οποία µπορεί να προµηθευτεί τα καταστήµατα ειδών αλιείας, αλλά και κάποια ακόµα όπως µύδια και γυαλιστερές, κατεψυγµένη γαρίδα, καβούρια, σκαρτσίνια).
Υπάρχουν δολώµατα που δουλεύουν καλά όλες τις εποχές και δολώµατα εποχιακά;
Θα λέγαµε ότι ο αµερικάνος και ο φαραώ είναι δολώµατα για όλες τις εποχές, µιας και δουλεύουν καλά σε όλες τις περιοχές, ενώ και µε ένα πολύ φθηνό κουτάκι ακροβάτη µπορούµε να έχουµε καλά αποτελέσµατα ανεξαρτήτως αν γνωρίζουµε τι ψάρια κρατάει ο τόπος, τι είδους βυθός θα φιλοξενήσει τα δολώµατά µας κλπ. αφού είναι δυνατό να δελεάσουµε από σπάρους µέχρι και λαβράκια. Το µονοδόλι πάλι, µπορεί τον ένα µήνα να µη µας δώσει τσιµπιά και τον άλλο να µην προλαβαίνουµε να βγάζουµε εκλεκτά ψάρια. Πάντως, αυτήν την εποχή θα λέγαµε ότι το καλύτερο δόλωµα είναι ο κάβουρας, γιατί «φλερτάρει» µε τη συνήθεια της τσιπούρας να αναζητά «τραγανά» δολώµατα την περίοδο της αναπαραγωγής της (στην οποία έχουµε ήδη µπει) και να τα θρυµµατίζει µε τα δυνατά σαγόνια της. Έτσι, αν ο κάβουρας δολωθεί σωστά σε ζόκες και µεγάλα αγκίστρια, µπορεί να µας δώσει τσιπούρες «τρόπαια». Ένα ακόµα πολύ εποχιακό δόλωµα που απευθύνεται και αυτό στην τσιπούρα, είναι η πορφύρα, η οποία ειδικά την περίοδο του ∆εκεµβρίου αφήνει να απλωθεί στο νερό περισσότερη βλέννα και χρωστική, κάνοντας τα ψάρια να «σεληνιάζονται» στην όψη της. Φυσικά και στην περίπτωση του κάβουρα, όπως προείπαµε, αλλά και σε αυτήν της πορφύρας, χρειάζεται µεγάλη µαεστρία στο δόλωµα, ώστε να µην καταστραφεί (σπάσει το κέλυφος του κάβουρα, δολωθεί η πορφύρα ανάποδα) και χάσουµε κάθε ατού από τη χρήση τους.
Πως µπορεί ένας ψαράς να διατηρήσει τα δολώµατα που του περίσσεψαν από µια εξόρµηση για να τα χρησιµοποιήσει στην επόµενή του;
Ο καλύτερος τρόπος είναι το δοχείο µε θαλασσινό νερό και φυσικά οξυγονωτής. Αν παρά τη χρήση οξυγονωτή δούµε το νερό να θολώνει και να γίνεται πιο «πηχτό», τότε σίγουρα χρειάζεται να το αλλάξουµε, οπότε αν δεν είµαστε κοντά στη θάλασσα καλό θα ήταν να φυλάµε λίγο θαλασσινό νερό στο ψυγείο µας ή έξω από αυτό. Πολύ βασικό στην αλλαγή του νερού είναι να µην υποβάλλουµε τα δολώµατα σε θερµοκρασιακό σοκ, φροντίζοντας πάντα το νερό που αντικαθίσταται και το «φρέσκο», να έχουν σχεδόν την ίδια θερµοκρασία.
Αλλά και χωρίς οξογονωτή µπορούµε να κάνουµε δουλειά, φθάνει να γνωρίζουµε µερικά µικρά µυστικά για τη συντήρηση και τη µεταφορά τους, τα οποία πολλές φορές συνδέονται άµεσα µε τις φυσικές τους «ενδιαιτήσεις». Έτσι, οι τριχιές πχ. είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στις µετακινήσεις και για αυτό όταν τις µεταφέρουµε θα πρέπει να αδειάζουµε τελείως το νερό και να τις αφήνουµε να χωθούν κάτω από ένα προστατευτικό στρώµα δροσερής άµµου. Τα αµερικάνικα σκουλήκια επίσης, επειδή προέρχονται από την περιοχή του Μέιν, στα σύνορα ΗΠΑ-Καναδά όπου τα νερά είναι αρκετά κρύα, µπορούν να µπουν σε ένα µικρό φελιζόλ µε ένα δάχτυλο άµµου και άλλο τόσο νερό να την σκεπάζει, και να διατηρηθούν στο ψυγείο για περισσότερο από ένα 15θήµερο. Κάπου-κάπου όµως θα πρέπει να κοιτάµε µήπως το νερό τους θολώνει, αφού η έλλειψη τροφής τα κάνει να αλληλοδαγκώνονται, να µατώνουν, να βρωµίζει το νερό τους και τελικά να ψοφάνε. Επίσης, οι ακροβάτες χρειάζονται απλά ένα-δύο πολύ ελαφρούς ψεκασµούς, όποτε φαίνεται να στεγνώνει το υλικό που τους συντηρεί, ώστε να µην στεγνώσουν. Η παραπάνω υγρασία, απλά θα τους σκοτώσει µία ώρα αρχύτερα. Τέλος, ο φαραώ αντέχει το πολύ δροσερό νερό, αλλά πεθαίνει αν η θερµοκρασία του φθάσει κάτω από 5ο C. Αν τον δείτε να κάνει «κουκούλι» και να µένει ακίνητος µην ανησυχήσετε, απλά ρίχνει το µεταβολισµό και τις σωµατικές του λειτουργίες για να επιβιώσει, οπότε µην τον ενοχλήσετε όσο το νερό του είναι καθαρό και απλά τον σκεπάζει.
Ακόµα και αν ταλαιπωρηθούν πολύ όµως κάποια, µπορούµε να τα παστώσουµε µε σχετικά καλά αποτελέσµατα στη χρήση τους (φυσικά όχι ίδια µε τα ζωντανά, αλλά τουλάχιστον δεν τα πετάµε). Ο φαραώ λόγου χάρη καλό είναι να παστωθεί πριν ακόµα πεθάνει, όπως επίσης και τα µαύρα και οι µάνες, ενώ τα καραβιδάκια καταψύχονται και κάνουν καλά τη δουλειά τους στα παραγάδια όταν κάποια φορά δε θα είναι δυνατό να εξασφαλίσουµε φρέσκο δόλωµα.
Τους καλοκαιρινούς µήνες είναι πάντα χρήσιµο ένα ψυγείο µε παγοκύστες ή ξηρό πάγο όχι µόνο για τη συντήρηση των ψαριών µας, µα και για την κατάλληλη διατήρηση των δολωµάτων µας «σε φόρµα». Προσεκτικά όµως, γιατί η άµεση επαφή τους µε τον πάγο µπορεί να αποδειχθεί … ανθυγιεινή για αυτά.
Ποιο είναι το δόλωµα που κινείται περισσότερο και ποιο το all weather δόλωµα που µπορεί να έχει µαζί του ένας ψαράς;
Το δόλωµα που κινείται περισσότερο -κυρίως λόγω χαµηλού κόστους- είναι η καραβίδα. Ειδάλλως τα πρωτεία θα τα είχε ο αµερικάνος. Το δόλωµα εκείνο πάλι που είναι παντός καιρού, το προτιµούν όπως είπαµε και νωρίτερα όλα σχεδόν τα ψάρια, είναι αρκετά οικονοµικό και δεν είναι ιδιαίτερα ευπαθές στη µεταφορά του, είναι ο ακροβάτης.
∆ηµήτρη είσαι πολλά χρόνια στον χώρο του ζωντανού δολώµατος κι ένας από τους πλέον ειδικούς. Θα µπορούσες να µας πεις ποιο είναι κατά τη γνώµη σου το ιδανικό δόλωµα για την τσιπούρα, το σαργό και τη µουρµούρα;
Αν αφήσουµε στην άκρη τα τοπικά δολώµατα µιας περιοχής, ο φαραώ και ο αµερικάνος θα λέγαµε ότι είναι τα καλύτερα δολώµατα για την τσιπούρα και το σαργό, ενώ ο ακροβάτης και ο αµερικάνος για τη µουρµούρα.
