ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟ ΜΕ ΣΚΑΦΟΣ: στο κέντρο του βορείου Aιγαίο στο νησί Αη Στράτη (Άγιος Ευστράτιος)
Όταν κοιτάς στο χάρτη, στο µισό Αιγαίο -και συγκεκριµένα το βόρειο-, βλέπεις ότι τα µίλια ανάµεσα στα λιγοστά νησιά είναι αρκετά και έτσι τα νησιώτικα πατήµατα τα έχουµε ονοµάσει σκαλοπάτια. Μερικά σκάφη του οµίλου λοιπόν, διάλεξαν το τρίτο από αυτά, το νησί του Άη Στράτη, για µια 4ήµερη επίσκεψη. Από το 1999 που το είχαµε επισκεφθεί για πρώτη φορά προσφέροντας βιβλία για την βιβλιοθήκη του σχολείου, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Κάθε χρόνο µας περιµένει και κάτι νέο στο µικρό αυτό νησί, µε τις πολλές χρυσαφένιες αµµουδιές που προσφέρονται απλόχερα στο «σκαφάτο» επισκέπτη.
Αυτή τη φορά όµως, τον σχετικά καλό καιρό στο κατέβασµα, θα προτιµούσαµε να τον έχουµε στο γυρισµό. Γιατί κάπου εκεί στο πέρασµα Λήµνου – Σαµοθράκης, όπου συνήθως υπάρχουν κύµατα από δύο διευθύνσεις και αν σε ρωτήσει κανείς από πού φυσά ο άνεµος δύσκολα µπορείς να απαντήσεις, η ναυτική µας ζωή γίνεται πάντα πιο δύσκολη. Αφήνοντας βέβαια πίσω µας τις Θρακικές ακτές, µόνο αυτό δεν σκεπτόµασταν…
Είναι κάποιες φορές που λες να αφήσεις το σκάφος σου στο αραξοβόλι του, να πάρεις το πρώτο πρωινό πλοίο και να µη σκοτίζεσαι για τον καιρό και το… «ξύλο» που σε περιµένει στο όρτσα τεσσάρι ή πεντάρι. Να κάθεσαι σε κάποιο πάγκο στο κατάστρωµα µε ένα βιβλίο στο χέρι, και να προσπαθείς να διαβάσεις ανάµεσα στα όποια γραφικά νεοελληνικά συµβαίνουν συνήθως εκεί. Μετά από κάποιες ώρες όµως, όταν φθάσεις στον προορισµό σου, στεγνός µεν, αδιάφορος δε, αντιλαµβάνεσαι ότι αυτό το σενάριο δεν περπατάει, ακριβώς γιατί είναι … υπερβολικά στεγνό.
Η ακόµα χειρότερη εξέλιξη; Ξεκινάς τις πολύτιµες, µικρές ή µεγάλες διακοπές σου, βρίσκεις το κατάλυµά σου, και αρχίζουν οι ατελείωτες ώρες στην ίδια παραλία -άντε και σε καµιά κοντινή ή πιο µακρινή αν νοικιάσεις αυτοκίνητο-, να κοιτάς από τη στεριά κάθε πρωί όλους τους τυχερούς που φεύγουν µε κάθε λογής σκάφος, για να γευτούν απ’ ευθείας το νέκταρ των απρόσιτων, έρηµων όρµων µε τις απάτητες αµµουδιές, εκεί όπου ο πιο δυνατός ήχος είναι τα κυµατάκια που χτυπάνε στο σκάφος σου ή σπάνε αδύναµα στην ακροθαλασσιά. Εκεί όπου φουνταρισµένος θα κολυµπάς γύρω από το φουσκωτό σου, καθώς λικνίζεται στην απογευµατινή ρεστία.
Όχι ότι δεν υπάρχουν και πολλές δύσκολες, επίπονες στιγµές, ειδικά όταν το φρεσκάρισµα έρχεται πιο γρήγορα απ’ ότι υπολόγιζες. Όταν όµως θα επιστρέφεις αργά το απόγευµα στη βάση σου, στο πρόσωπό σου θα διακρίνεται εκτός από τη φυσική κούραση, η µεγάλη ικανοποίηση από την αντιµετώπιση του καιρού, και ένα χαµόγελο µέχρι τα αυτιά. Μερικές φορές βέβαια κανείς δε θα σε δει να επιστρέφεις, απλά γιατί το κολπάκι ήταν τελικά πιο όµορφο από ότι αρχικά υπολόγιζες και αποφάσισες να µιλήσεις το βράδυ µε τα αστέρια, είτε γιατί το απέναντι, κοντινό ή µακρινό νησί, σου έγνεψε τραγουδώντας σαν άλλη σειρήνα, και µάγεψε τα αυτιά σου που ποτέ δε συνηθίζεις να σφραγίζεις µε κερί…
∆εν χρειάζεται να ρωτάς αν και πότε φεύγει καράβι για εκεί, γιατί απλούστατα ΕΙΣΑΙ ΕΚΕΙ, αφήνοντας το µικρό σου σκαφάκι να αναλάβει τη «διακτίνιση». Επαναλαµβάνω ότι σίγουρα δεν είναι πάντα ρόδινα τα πράγµατα, όµως το γεύµα γίνεται πιο νόστιµο όταν το διαλέγουµε και το ετοιµάζουµε εµείς και όχι όταν µας το προσφέρουν έτοιµο! Το ίδιο δε συµβαίνει όταν ξεκινάς µε το αυτοκίνητό σου για άλλες πολιτείες; Είσαι και αισθάνεσαι πολύ πιο ελεύθερος, οδηγάς και χαίρεσαι αλλιώτικα τη διαδροµή, και στο τέλος έχεις την ικανοποίηση ότι πήγες εσύ, δεν σε πήγαν άλλοι! Συγχωρείστε µε αν ξέφυγα λίγο από το οδοιπορικό και µε κατέλαβε µια πιο ποιητική διάθεση, αλλά η θάλασσα µαγεύει, συνεπαίρνει, ξελογιάζει και κανείς δε µπορεί να ξεφύγει από τα θέλγητρά της.
Αφήνοντας λοιπόν πίσω την Αλεξανδρούπολη εκείνο το µεσηµέρι στα µέσα του Ιούλη, οι πυξίδες µας ξεκουράζονταν καθώς σηµαδεύαµε οπτικά το δυτικό άκρο της Σαµοθράκης. Εικοσιπέντε µίλια για να ζεσταθούν τα άλογα των µηχανών µας, και έπειτα να αναλάβουν ξανά δράση.
Κάθε φορά που περνάµε ανοικτά από το νησί κατευθυνόµενοι νότια, συνειδητοποιούµε ότι δεν πάµε κάπου κοντά .. για καφέ και η διάθεσή µας είναι ανάλογη. Μετά από µερικές φευγαλέες µατιές στην πυξίδα, την «παροπλίζουµε» ξανά καθώς το χαµηλό περίγραµµα της Λήµνου αρχίζει να αχνοφαίνεται.
Φθάνουµε στο δεύτερο σκαλοπάτι µας! Φαίνεται ότι τα δελφίνια έχουν… πανελλήνια συνάντηση! Γιατί η θάλασσα βράζει από αυτά τα πανέξυπνα αυτά πλάσµατα, που µοιάζουν να έχουν ένα µόνιµο χαµόγελο στο στόµα τους. Θέλοντας να παρατείνουµε την παρέα µαζί τους, κόβουµε ταχύτητα, για να τους χαρίσουµε την ευκαιρία να µας συνοδέψουν και να προσφέρουν σε εµάς την ικανοποίηση της πολύ ευχάριστης παρέας τους. Η Λήµνος µε την ανύπαρκτη βλάστηση στα δυτικά θυµίζει νησί του Κεντρικού Αιγαίου, χωρίς όµως τους λευκούς οικισµούς των Κυκλαδονησιών.
Η παράλληλη πλεύση µε το νησί, µας δίνει την δυνατότητα να απολαύσουµε για πολλοστή φορά τη Μύρινα µε το αγέρωχο κάστρο της, που το βράδυ, µε τον κατάλληλο φωτισµό, φαίνεται σα να αιωρείται… Από δω και µε πορεία 190 µοίρες, το λιµάνι του Άη Στράτη φαίνεται, αφού απέχει µόλις 22 µίλια. Όµως ο καιρός αγριεύει και αναγκαστικά οι ταχύτητες µειώνονται, αφού ο άτσαλος κυµατισµός επιβεβαιώνει για ακόµα µια φορά όσα είπαµε στην αρχή του άρθρου. Όπως και να έχει το πράγµα όµως, µας αποµένουν µόνο 22 µίλια για τον προορισµό µας.
Στον µοναδικό οικισµό του νησιού, τα πάντα είναι εύκολα. Το βενζινάδικο απέχει µόλις 50 µετρα, τα ταβερνάκια το ίδιο, τα καφέ βρίσκονται ακόµα πιο κοντά. Προσπαθούµε να µην αφήσουµε κανέναν παραπονεµένο! Άλλωστε µας γνωρίζουν τόσα χρόνια… Αξίζει πάντως ένα µεγάλο µπράβο στο δραστήριο δήµαρχο του νησιού, ο οποίος προσπαθεί και έχει καταφέρει να το φθάσει σε πολύ καλό επίπεδο για τον επισκέπτη. Στη βορεινή πλευρά του λιµανιού, υπάρχουν πεντακάθαρα λουτρά για τους σκαφάτους επισκέπτες. Η µικρή µας οµάδα βρίσκει –ευτυχώς- χώρο στο λιµάνι. Άλλωστε είναι µόλις µέσα Ιουλίου και τα καλύτερα έρχονται. Κατ’ εξοχήν αστακονήσι, ο Άη Στράτης µας φιλεύει µε κάποιες αξέχαστες αστακοµακαρονάδες. Όσο για τις τιµές, αυτές αποτελούν µια ευχάριστη έκπληξη, και όσοι τον επισκεφθείτε θα το διαπιστώσετε και µόνοι σας.
Στο νοτιότερο άκρο του νησιού, υπάρχει το µνηµείο του ηρωικού υποσµηναγού Νικόλαου Σιαλµά, ενός ήρωα µε καταγωγή από το νησί, ο οποίος τον Ιούνιο του 1992, πετώντας µε το µαχητικό του αεροπλάνο προς αναχαίτιση εχθρικών αεροσκαφών, «πέταξε» για πάντα εκεί ψηλά, την ίδια στιγµή που κάποιοι άλλοι κατέβαζαν και έκαιγαν την ελληνική σηµαία. Ένας χωµατόδροµος σε απόσταση δέκα περίπου χιλιοµέτρων από τον οικισµό του νησιού, οδηγεί σε αυτό. Το ελάχιστο που έχει να κάνει όποιος ταξιδέψει στον Άη Στράτη, είναι να δροµολογήσει µια επίσκεψη στο µνηµείο.
Όταν αναφερόµαστε στον Άη Στράτη, το µυαλό µοιραία και συνειρµικά πηγαίνει στην περίοδο των εκτοπισµών, της εξορίας, των διώξεων. Χιλιάδες άνθρωποι µε αντικαθεστωτικά φρονήµατα πέρασαν από αυτό, επώνυµοι, αλλά κυρίως ανώνυµοι, που για κάποια χρόνια το νησί έγινε το σπίτι τους. Tο 200, σε κάποια συνάντηση φουσκωτών σκαφών από αρκετά µέρη της Ελλάδας που έγινε στο νησί και στην οποία συµµετείχε και ο µικρός µας όµιλος µε οκτώ σκάφη, µέσα στα πλαίσια των εκδηλώσεων, ο δήµαρχος δώρισε σε κάθε κυβερνήτη φουσκωτού, ένα υπέροχο φωτογραφικό λεύκωµα του γηγενή φωτογράφου Βασίλη Μανικάκη. Ένα συγκινητικό ασπρόµαυρο πέρασµα στο χρόνο, µε εικόνες από όλες τις πτυχές της ζωής στο νησί, όπως τις κατέγραψε ο σπουδαίος αυτός φωτογράφος. Αν µια φωτογραφία αξίζει χίλιες λέξεις, τότε καθένας καταλαβαίνει τι εκφράζει ολόκληρο το λεύκωµα…
Σχεδόν κάθε χρόνο ο δρόµος µας έφερνε στον Άη Στράτη για λίγες µέρες. Και λέω «µας έφερνε» γιατί τα τελευταία χρόνια η κρίση περιόρισε πολλές από τις ευχάριστες συνήθειές µας. Στο φιλόξενο λιµανάκι έδεναν όσα φουσκωτά αποφάσιζαν να κατηφορίσουν στο κέντρο του βορείου Αιγαίου. Κοιτούσα το πλοίο της άγονης γραµµής που σήκωνε τους κάβους και κατηφόριζε νότια, στο άδειο από νησιά πέλαγος, και στη µνήµη µου ανασύρονταν οι αναµνήσεις από τα συναισθήµατα, τις τρεις φορές που συνεχίσαµε µε τα φουσκωτά νότια προς τις Κυκλάδες : ατελείωτες στιγµές πίσω από την κονσόλα του φουσκωτού, µε το µάτι να σαρώνει διαρκώς τον ορίζοντα και να µη σκαλώνει το βλέµµα πουθενά…
Θυµάµαι κάποιο σούρουπο, όλο το νησί βρισκόταν στο πόδι κατά την άφιξη και την αναχώρηση του πλοίου της άγονης γραµµής. Τόσο µεγάλη σηµασία έχουν τα δροµολόγια για την οµαλή διεξαγωγή της ζωής των λιγοστών κατοίκων του. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει σχεδόν καθηµερινή σύνδεση -καιρού επιτρέποντος- µε τη Λήµνο µέσω του τοπικού πλοίου, αλλά και του πλοίου της άγονης γραµµής το οποίο φθάνει από το Λαύριο και την Καβάλα. Από προσωπικές µου εµπειρίες όµως, µπορώ µε βεβαιότητα να πω ότι το χειµώνα, ποτέ δεν είναι σίγουρο ότι το πλοίο θα δέσει στο λιµάνι ή θα συνεχίσει για τον επόµενο προορισµό, αφού όλα εξαρτώνται από τα κέφια του Ποσειδώνα!
Στην πλαγιά του λόφου βόρεια του οικισµού, υπάρχουν µερικά σπίτια που διασώθηκαν από το φοβερό σεισµό του 1968, για να τον θυµίζουν στους κατοίκους και τους επισκέπτες, καθώς και µερικά χαλάσµατα, σαν άλλα φαντάσµατα, τα οποία συναντά κανείς αν περπατήσει τον ανηφορικό δρόµο µέχρι την κορυφή του λόφου, από όπου η θέα είναι πανέµορφη. Μετά το σεισµό, δηµιουργήθηκε ο οικισµός µε τα νέα σπίτια κάτω στο πλάτωµα, στη θέση των λαχανόκηπων. Οι ντόπιοι όµως ακόµη αναπολούν το παλιό χωριό, που δέσποζε στην περιοχή απλωµένο αµφιθεατρικά στο λόφο. Μιλάµε συχνά για άγονη γραµµή, αλλά για ξανασκεφθείτε το λίγο, ταιριάζει ο όρος «άγονο» σε τέτοια νησιά; Εκεί στις έρηµες, χρυσαφένιες παραλίες το µυαλό αδειάζει από πολλά ανούσια δεδοµένα, αφήνοντας θέση µόνο για «γόνιµες» σκέψεις και διαθέσεις. Πάντως, αν και εµείς εκεί στο βορρά ακρίτες είµαστε, κάποιες φορές τα συναισθήµατα δεν είναι τα ίδια µε αυτά των ντόπιων. Θυµάµαι µάλιστα χαρακτηριστικά, ότι σε µια κουβέντα µε ένα γνωστό µου ψαρά στο νησί, έλεγε πως όταν βλέπουν πάνω από το νησί δύο µαχητικά αεροπλάνα ξέρουν ότι είναι δικά µας, αλλά όταν είναι τρία, τότε πρόκειται σίγουρα για δύο ελληνικά τα οποία αναχαιτίζουν κάποιο εχθρικό!
Οι ελεύθερες ώρες γεµίζουν γρήγορα τις µπαταρίες µας, µια και πολύ κοντά στον οικισµό αρχίζουν να ξετυλίγονται η µια παραλία πίσω από την άλλη. Τα ονόµατά τους: Φτελιώ, Λιδαριώ, Αγιαντώνης, Φράγκος και αν ξέχασα καµία υπόσχοµαι να επανορθώσω στην επόµενη επίσκεψη. Ο χρόνος όµως περνάει γρήγορα και η στιγµή για να λύσουµε κάβους πλησιάζει, ενώ το µάτι µας δεν ξεκολλά από τη σηµαία στην κορυφή του λόφου, καθώς κοντεύει να σκιστεί από τον αέρα! ∆ε βαριέσαι… ίδια γεύση, αφρισµένο πέλαγος, πέντε δύσκολα και κοµµάτι άτσαλα µποφώρ στα όρτσα, και µεγάλη υποµονή. Η συνταγή είναι γνωστή: µια ανάσα στο λιµάνι της Μύρινας και φύγαµε ξανά… Κάθε φορά που διακρίνουµε από µακριά τις ακτές της Σαµοθράκης, λέµε «φτάσαµε, είµαστε πια στην γειτονιά µας». Το µόνο που κάναµε ήταν να αποµακρυνθούµε λιγάκι µε τα φουσκωτά µας για τέσσερις µέρες, µόλις …. εκατό µίλια νότια, ίσα-ίσα για να αντικρύσουµε και να απολαύσουµε ξανά τις γνωστές και άγνωστες εικόνες του Άη Στράτη.
∆ε θα ξεχάσω ποτέ όταν πριν λίγα χρόνια είχαµε ξεκινήσει πέντε φουσκωτά από την Αλεξανδρούπολη µε προορισµό την Κρήτη -το οποίο δεν είναι και µικρό ταξίδι-, και φθάνοντας στη Τζια δέσαµε δίπλα σε ένα θεόρατο γιωτ. Σχολιάζοντας, συγκρίναµε τα «καρυδότσουφλα» φουσκωτά µας µε το αντικείµενο της απόλυτης θαλασσινής χλιδής δίπλα µας. Όταν όµως το βράδυ µιλούσαµε µε τον καπετάνιο του γιωτ, µας είπε χαµογελώντας ότι οι ιδιοκτήτες-επιβάτες του, εξέφρασαν την έκπληξη και το θαυµασµό τους για την απόφαση, το θάρρος και τα κουράγια µας, και ίσως κάποια ενδόµυχη επιθυµία να ταξιδέψουν µε τον τρόπο που επιλέξαµε να ταξιδεύουµε εµείς. ∆εν ξέρω πόση δόση αλήθειας είχαν τα λόγια του, όµως δε θέλαµε και πολύ για να ξεχάσουµε τη σύγκριση και να κοιτάξουµε µε µεγαλύτερη συµπάθεια τα «µπαλόνια» που ήταν δεµένα µπροστά µας. Αυτά που όταν αγριεύουν τα πράγµατα, όταν το µάτι δε βλέπει ακόµη το περίγραµµα του νησιού που επιλέξαµε για προορισµό, αποσβένουν µέχρι και το τελευταίο γραµµάτιο για την απόκτησή τους.
Tα µέσα µε το οποία το µαγικό τετράµηνο του ελληνικού καλοκαιριού θα ταξιδεύουµε στο χωροχρόνο του θαλασσινών εικόνων και αισθήσεων, µε επιβάτες µόνο εµάς. Μέχρι να περάσουµε από το χώρο των εικόνων σε αυτό των αναµνήσεων, έρχονται τα Χριστούγεννα, και µε το γύρισµα του χρόνου αρχίζουµε πάλι δειλά-δειλά να ξεσκουριάζουµε το κουµπάσο, ενώ παράλληλα προσπαθούµε να γεµίσουµε του κουµπαρά των θαλασσινών εξορµήσεων, αφού τα άτιµα τα άλογα της εξωλέµβιας δε συνηθίζουν να τρώνε τίποτε άλλο εκτός από βενζίνη, και µάλιστα µε απληστία!
Μέχρι τη χάραξη της νέας µας ρότας όµως, θα συντηρούµε το θαλασσινό ταξιδιωτικό σύνδροµο µε εικόνες όπως αυτές που σας περιγράψαµε, χαζεύοντας κάποια αµµουδιά µέσα στη θαλπωρή του αυτοκινήτου, και αγναντεύοντας κάθε τόσο τα κύµατα του νοτιά, να έρχονται από την κατεύθυνση του επόµενου προορισµού µας.
