Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουµε τους µηχανισµούς οριζοντίου τυµπάνου (κινούµενου τυµπάνου) τύπου lever drag, που είναι µια σηµαντική κατηγορία εξοπλισμού. Πλήθος ψαράδων στη χώρας µας τους επιλέγει λόγω της ιδιαίτερης ευκολίας που παρέχει η ρύθµιση των φρένων µε τη χρήση του λεβιέ.
Όπως είδαµε σε προηγούµενα άρθρα, η συστηµατική συντήρηση οποιουδήποτε µηχανισµού ψαρέµατος είναι µια διαδικασία απαραίτητη για την οµαλή λειτουργία του. Επιπλέον µας γλιτώνει από περαιτέρω έξοδα για ανταλλακτικά.
Αυτή η κατηγορία µηχανισµών δεν έχει ουδεµία σχέση µε αυτούς του οριζοντίου τυµπάνου star drag, όσον αφορά στο µηχανισµό της απελευθέρωσης και το µηχανισµό των φρένων. Μάλιστα εκτός από την εξωτερική τους ομοιότητα, η µηχανική τους είναι εντελώς διαφορετική.
Οταν αποθηκεύσουμε το μηχανισμό βάζουμε το λεβιέ στη θέση free spool
Θα εξηγήσω τον τρόπο λειτουργίας του απελευθερωτή και των φρένων όσο πιο απλά µπορώ. Θα παραθέσω τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά, για να έχει ο καθένας ξεκάθαρα στο µυαλό του τις διαφορές µε τα star drag, Μέσα από φωτογραφίες που θα ακολουθήσουν από το service διαφόρων µηχανισµών, θα εντοπίσουµε τις λεπτοµέρειες που χρειάζονται προσοχή και τα σηµεία που πρέπει να προσέχουµε περισσότερο στη συντήρηση.
Επίσης, θα σας αναφέρω τις ουσιαστικές διαφορές της λειτουργίας, έτσι ώστε όταν αγοράζετε ένα µηχανισµό ψαρέµατος για µια συγκεκριµένη τεχνική (πχ. slow jigging, tai rubber, συρτή µε µολύβι φύλακα κτλ.), να µπορείτε να καταλάβετε ποιος τύπος µηχανισµού ταιριάζει καλύτερα στα δικά σας γούστα.
ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
Ξεκινώντας λοιπόν, θα δούµε καταρχήν το σύστηµα απελευθέρωσης, που βασίζεται στη µετατόπιση της µποµπίνας µέσω του λεβιέ, σε µια θέση όπου στην ουσία ξεκουµπώνει από το µηχανισµό των γραναζιών και των φρένων. Αυτή η θέση αναφέρεται ως ‘’free spool’’ πάνω στο µηχανισµό µας και είναι η θέση που ξεκινά το λεβιεδάκι τη διαδροµή του, το «σηµείο µηδέν» κατά κάποιο τρόπο.
Παραπάνω, βλέπουµε ένα µηχανισµό [Φ1] που το λεβιεδάκι είναι στη µέση της διαδροµής µεταξύ free spool και της δεύτερης θέσης που µας ενδιαφέρει, δηλαδή της θέσης strike. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά στη φωτογραφία, οι δύο αυτές θέσεις έχουν ένα στρογγυλό κουµπί που πατάει και κλειδώνει ο λεβιές όταν µπει σωστά στην κάθε θέση.
Αναλόγως τη µάρκα του µηχανισµού, µπορεί να διαφέρει αυτός ο τρόπος κλειδώµατος ή και να µην υπάρχει καθόλου, όµως εννοείται ότι όλοι οι µηχανισµοί θα αναγράφουν αυτές τις θέσεις ή θα έχουν κάποια ένδειξη, γιατί είναι πολύ σηµαντικές. Ειδικά η θέση strike, µιας και είναι και αυτή που µας ενδιαφέρει για να κάνουµε την προρύθµιση των φρένων µας, όπως θα εξηγήσω στη συνέχεια.
Η θέση strike βρίσκεται περίπου στη µέση της ολικής διαδροµής του λεβιέ και µας δίνει τη δυνατότητα να κάνουµε προρύθµιση στα κιλά των φρένων που θεωρούµε κατάλληλα για τον εκάστοτε τρόπο ψαρέµατος, πάντα βάση του νήµατος και του καλαµιού που χρησιµοποιούµε. Είναι µια πολύ απλή διαδικασία, καθ’ όλα απαραίτητη για να έχουµε σωστή λειτουργία του φρένου και να µη δηµιουργήσουµε ζηµιά στο µηχανισµό.
Πέρα από τη βασική συντήρηση του μηχανισμού σας που δεν πρέπει να αμελείτε μετά από κάθε ψάρεμα επιλέξτε εδειδικευμένους ανθρώπους για το service του εξοπλισμού σας
∆εν θα αναφερθώ περαιτέρω στην προρύθµιση, γιατί κανονικά χρειάζεται να αφιερώσω ένα ολόκληρο άρθρο, οπότε θα βγω εκτός θέµατος. Να έχετε, όµως, στο µυαλό σας, ότι αν δεν γίνει προρύθµιση και µετακινήσουµε το λεβιέ στην τελική θέση max drag, υπάρχει το ενδεχόµενο ζηµιάς, γιατί µπορεί τα φρένα που θα προσπαθήσουµε να βάλουµε να περισσότερα κιλά από τα αναγραφόµενα του κάθε κατασκευαστή. Άρα, το πιο εύκολο που µπορούµε να κάνουµε, είναι να ζητήσουµε από το κατάστηµα που θα αγοράσουµε το µηχανισµό να µας εξηγήσει πώς θα κάνουµε προρύθµιση.
Η τρίτη και τελευταία θέση, η θέση που καταλήγει το λεβιεδάκι µας, είναι η θέση max drag, όπου πλέον ο µηχανισµός µας έχει όλα τα κιλά των φρένων που µπορεί να αντέξει. Είναι µια θέση την οποία σπάνια θα χρησιµοποιήσουµε σε µάχη µε ψάρι, εκτός αν πέσουµε σε κανένα θηρίο, και κύρια χρήση της είναι να κόψουµε το νήµα ή το παράµαλλο σε κάποιο σκάλωµα ή για κάποιο άλλο λόγο να βάλουµε όλα τα ανεκτά φρένα του µηχανισµού.
Φ2: Σωστή καµπύλη και γωνία του καλαµιού
Στη φωτογραφία [Φ2] παραπάνω µε τον καλό φίλο µου Σωτήρη, βλέπετε τη σωστή καµπύλη και γωνία του καλαµιού µετά από λεπτοµερή προρύθµιση των φρένων σε µια µεγάλη σφυρίδα 12 κιλών.
ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΡΕΝΩΝ
Αφού είδαµε τη λειτουργία του λεβιέ, θα αναφερθώ λίγο στη διαφορά µε τα star drag, για να έχετε πιο πλήρη άποψη για τη συντήρηση και τη λειτουργία τους. Η βασική διαφορά τους είναι στο εσωτερικό σύστηµα των φρένων.
Εδώ, το εσωτερικό αποτελείται από ένα ή δύο δίσκους φρένων, σε αντίθεση µε το πολύδισκο σύστηµα που διαθέτουν τα star drag (10-12 δίσκοι και washer). Αυτό πρακτικά σηµαίνει πως η επιφάνεια τριβής που καθορίζει το φρένο µας είναι µία ή δύο σε περίπτωση double drag (διπλού φρένου).
Υπάρχει, όµως, πολύ µεγαλύτερη επιφάνεια τριβής, αφού ο δίσκος έχει ως πρώτη ύλη διάφορα υλικά κατασκευής, µε κυριότερο το carbon, και η διάµετρός του είναι πολύ µεγαλύτερη από τους δίσκους των star drag. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα, τα µηχανάκια τύπου lever drag πολλές φορές να έχουν µεγαλύτερο ονοµαστικό max drag από αντίστοιχα µεγέθη µηχανισµών star drag, αλλά λόγω έλλειψης πολλών επιφανειών τριβής να χάνουν σε γραµµικότητα και µικρορύθµιση.
Στα star drag για παράδειγµα, µπορούµε να αλλάξουµε µε κάθε κλικ του αστεριού τα φρένα µας κατά 30-40 γραµµάρια, αλλά δεν έχουµε µπούσουλα για τα κιλά τους, παρά µόνο εµπειρικά. Αντίθετα, κάνοντας προρύθµιση στα lever drag, ξέρουµε ότι στο strike έχουµε 4 κιλά φρένα, αλλά τα ενδιάµεσα (απ’ τη θέση free spool έως τη θέση strike του λεβιέ) δεν έχουν ακρίβεια και όσο πάµε προς το strike, σφίγγουν απότοµα.
Εύκολα, λοιπόν, µε µια σωστή προρύθµιση µπορούµε να πάµε απ’ το µηδέν φρένο στα 4 κιλά, µε ακριβή γνώση αυτού.
ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΦΘΟΡΕΣ ΑΠΟ ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΩΣΤΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ
Ας έχουμε στο μυαλό μας πως τα φθαρμένα αναλώσιμα (ρουλεμάν) καλό είναι να αντικαθίστανται με καινούρια. Δεν συνιστώ των καθαρισμό και την επανάχρησή τους λόγω της μικρής διάρκειας ζωής που θα έχουν. Ο μόνος λόγος που θα δικαιολογούσε κάτι τέτοιο είναι η έλλειψη κάποιας διάστασης ρουλεμάν, οπότε εκεί μάλλον είναι μονόδρομος.
Θα δούμε κάποιες φωτογραφίες από σέρβις, του πολύ καλού μου φίλου Παναγιώτη Κοτσόκολου, και θα επισημάνω τα σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής κατά τη συντήρηση και το σέρβις των μηχανισμών:
1: Η βάση του μηχανισμού δεν ξεπλενόταν με γλυκό νερό με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη διάβρωση και οι βίδες να κόβονται πλέον από τη σκουριά
Βάση μηχανισμού
2: Από λάθος τρόπο πλυσίματος (ο κάτοχος δεν έσφιγγε τα φρένα στα lever drag), τα λιμνάζοντα νερά διέλυσαν τη λίπανση του δίσκου
Δίσκος του μηχανισμού
3: Κάτω από το καπάκι του συστήματος αλλαγής των δύο ταχυτήτων [α], είναι εμφανής η αρχή της διάβρωσης από έλλειψη πλυσίματος και συντήρησης του μηχανισμού. Θα μπορούσε πολύ εύκολα να αποφευχθεί με πλύσιμο και λάδωμα στο κουμπί και σε όλο το σύστημα. Προσέχουμε και λαδώνουμε όλα τα κινούμενα μέρη, όπως και το κουμπί [β] που είναι από τη θέση κλειδώματος free spool του λεβιέ
4: Τα κουρασμένα λιπαντικά χρειάζονταν αντικατάσταση στα γρανάζια [α] και στο σύστημα των δύο ταχυτήτων [β], μιας και δεν είχαν πλέον καμία ιδιότητα λίπανσης
5: Το κουμπί και ο μηχανισμός ενεργοποίησης της καστάνιας [α,β] δεν ξεπλενόταν και δεν λιπαινόταν, με αποτέλεσμα τα κολλημένα άλατα να δυσκολεύουν τη λειτουργία του. Στη [γ] φαίνονται και τα άλατα που έχουν μείνει μέσα στο σώμα του μηχανισμού. Αν ξεπλενόταν, το γλυκό νερό θα τα έσπρωχνε εκτός του εσωτερικού του μηχανισμού, μέσα από τις τρύπες αποστράγγισης
6: Πριν και μετά | Στα στεφάνια ένωσης των καπακιών του μηχανισμού έχει ξεκινήσει η διάβρωση. Ευτυχώς, με την έγκαιρη συντήρηση καθαρίστηκαν πριν προλάβει να δημιουργηθεί πρόβλημα
7: Υπερβολική τοποθέτηση γράσου στο εσωτερικό του μηχανισμού (κάτω) από άπειρο τεχνικό. Θεώρησε ότι καλό είναι χωρίς να καθαρίσει τα παλιά λιπαντικά σε σέρβις, να προσθέσει από πάνω μπόλικο γράσο για τους δικούς του λόγους. Ποτέ δεν προσθέτουμε γράσο αν τα παλιά λιπαντικά είναι σε κατάσταση αποσύνθεσης, γιατί δεν έχει νόημα. Επίσης, όπως έχω σε σέρβις η τοποθέτηση των λιπαντικών καλό είναι να γίνεται με ένα πινέλο και η ποσότητα να είναι τέτοια που να μη δημιουργεί προβλήματα
ΞΕΠΛΥΜΑ ΜΕ ΓΛΥΚΟ ΝΕΡΟ: Ο ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ
Το διαφορετικό σύστηµα φρένου και συστήµατος απελευθέρωσης, έχουν ως αποτέλεσµα και κάποιες διαφορές στη συντήρηση συγκριτικά µε τα star drag. Σίγουρα, όπως έχω πει και στα προηγούµενα άρθρα, το ξέπλυµα µε γλυκό νερό είναι το βασικότερο είδος συντήρησης σε όλα τα µηχανάκια και πρέπει να γίνεται µετά από κάθε ψάρεµα.
ΠΡΙΝ ΤΟ ΠΛΥΣΙΜΟ
Ξεκινώντας το πλύσιµο, πρέπει απαραίτητα να µετακινήσουµε το λεβιεδάκι στη θέση strike ή max drag, για να αποφύγουµε την εισχώρηση νερού στο σύστηµα των φρένων. Θα παρατηρήσουµε πως η µποµπίνα του µηχανισµού θα κάνει µια κίνηση και θα «κολλήσει»’ στη µεριά που βρίσκεται ο υπόλοιπος µηχανισµός µε τα γρανάζια. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσµα να έρθουν σε επαφή µεταξύ τους ο δίσκος των φρένων µε την πλάκα (οι δυο επιφάνειες τριβής) και έτσι το νερό που θα ρίξουµε δεν θα µπορέσει να περάσει και να παρασύρει τα λιπαντικά των φρένων ή να βρέξει το δίσκο και την πλάκα και να τα αλλοιώσει.
Το ξέπλυµα µε γλυκό νερό αποτελεί τον χρυσό κανόνα της συντήρησης. Εδώ μηχανισμοί καθαρισμένοι και έτοιμοι για συναρμολόγηση
Ρίχνουµε χλιαρό νερό µε χαµηλή πίεση σε όλο το µηχανισµό και στη βάση του στην κάτω µεριά, κρατώντας πάντα το µηχανισµό σε οριζόντια θέση µε το έδαφος και προσέχοντας οι τρύπες αποστράγγισης να είναι πάντα προς τα κάτω, για να φεύγει το νερό που θα εισέρθει. Αφού το πλύνουµε έτσι για δύο µε τρία λεπτά, το τινάζουµε αρκετές φορές µε τις τρύπες αποστράγγισης πάντα προς τα κάτω και στη συνέχεια το σκουπίζουµε καλά µε χαρτί ή πανί.
ΣΩΣΤΟ ΣΤΕΓΝΩΜΑ
Αφού τελειώσουµε αυτήν τη διαδικασία, το αφήνουµε να στεγνώσει σε οριζόντια θέση, εκτός θήκης, και να στραγγίσει τελείως 3-4 ώρες. Αυτό ήταν! Η όλη διαδικασία του πλυσίµατος διαρκεί 10 λεπτά το πολύ και µας σώζει από πολλές ζηµιές.
Ειδικά αν τα µηχανάκια µας είναι µε σώµα αλουµινίου, θα παρατηρήσουµε πως χωρίς πλύσιµο τα συσσωρευµένα άλατα θα δηµιουργήσουν ζηµιά στην ηλεκτροστατική βαφή του µηχανισµού και γρήγορη διάβρωση στα σηµεία όπου υπάρχουν οι βίδες των καπακιών, αφού αυτές είναι ατσάλινες.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ
Την πολύ εύκολη διαδικασία του πλυσίµατος, µπορεί να ακολουθήσει µια διαδικασία συντήρησης µε λάδι και γράσο, δύο µε τρεις φορές το χρόνο και αναλόγως πάντα τη χρήση που κάνουµε. Το απλούστερο είναι να λαδώνουµε τα κινούµενα µέρη του µηχανισµού (lever drag, κουµπί καστάνιας κλπ.) και στην περίπτωση του κατανεµητή, αν υπάρχει, να χρησιµοποιούµε γράσο για τη λίπανση του worm shaft.
Η σωστή ποσότητα λιπαντικών θα μας δώσει το καλύτερο αποτέλεσμα λειτουργικά [α,β,γ] και δεν θα δημιουργήσει στρώματα λάσπης σε συνδυασμό με αλάτι
ΣΩΣΤΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ
ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν μετά τη συντήρηση αποθηκεύσουμε το μηχανισμό και δεν τον χρησιμοποιήσουμε για κάποιο χρονικό διάστημα, βάζουμε το λεβιέ στη θέση free spool, για να αποσυμφορήσουμε την πίεση των ελατηρίων που βρίσκονται μέσα στους δίσκους και το κόλλημα των δίσκων λόγω των λιπαντικών.
Κλείνοντας και αυτό το άρθρο, θα ήθελα να επισηµάνω και πάλι τη σηµαντικότητα του σέρβις σε ένα µηχανισµό ψαρέµατος, αφού όπως έχω ξαναπεί, το αλάτι είναι ο µεγαλύτερος εχθρός όλων των υλικών που έρχονται σε επαφή µαζί του, µετάλλων και µη. Γι’ αυτό προσέχουµε, για να µην καταλήγουµε να βρισκόµαστε προ εκπλήξεων!
Φωτογραφίες από service μηχανισμών: Παναγιώτης Κοτσόκολος