Πολλοί ψαράδες και ειδικά στα πρώτα τους βήµατα, συγχέουν το σαργό (χαρακωτό) µε τον κακαρέλο (καµπανά, αυλιά, σαργοπαπά, καραγκιόζη), ή το σαργό µε την ούγενα (χιόνα, µυτάκι), εν τούτοις πρόκειται για τρία διαφορετικά ψάρια.
Μπορεί να ανήκουν στην ίδια οικογένεια των Sparidae και στο ίδιο γένος Diplodus, αλλά ο σαργός είναι σαργός, ο κακαρέλος είναι κακαρέλος, και η χιόνα είναι χιόνα!
Εκτός των χρωµατικών διαφορών µεταξύ τους, υπάρχουν και σκελετικές διαφορές, καθώς και διαφορές των εσωτερικών τους οργάνων, ενώ κοινά χαρακτηριστικά είναι το µαύρο δαχτυλίδι στην ουρά, το ασηµί χρώµα στο µεγαλύτερο τµήµα του σώµατος, και η πλευρική γραµµή που έχουν όλα τα ψάρια που φέρουν λέπια στο κορµί τους.
Όσα διαβάσετε παρακάτω, δεν έχουν γραφτεί ή διαβαστεί από κάπου, αλλά είναι προσωπικές παρατηρήσεις, εµβαθύνοντας λίγο περισσότερο στα ψάρια που αλιεύω και ειδικά στο ψάρι που θαυµάζω όσο κανένα άλλο: Το σαργό!
Μεγάλος σαργός, µε εµφανές το γέµισµα σε µαύρο του κεφαλιού, το σκούρο πλευρικό πτερύγιο και τη µετατόπιση του µαύρου χρώµατος προς το τέλος της ουράς
ΧΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΑ
Σαργός: Εννέα µαύρες πλευρικές κάθετες γραµµές. Ανάλογα της ηλικίας και του µεγέθους του ψαριού, επέρχεται σταδιακό µαύρισµα του µισού εµπρόσθιου µέρους του κεφαλιού. Αυτό το συναντάµε και στα τρία ψάρια, και προδίδει την πάροδο του χρόνου. Στο σαργό υφίστανται κι άλλες χρωµατικές αλλαγές µε το πέρασµα του χρόνου, στις οποίες θα αναφερθώ παρακάτω.
Κακαρέλος: Μια µαύρη έντονη γραµµή στο ύψος της βρογχικής σχισµής και έως το πάνω µέρος του πλευρικού πτερύγιου.
Ούγενα: Έντεκα µαύρες πλευρικές κάθετες γραµµές.
Κακαρέλος
ΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΑ
Εδώ οι διαφορές δεν είναι εµφανείς στο µάτι, αλλά υπάρχουν αρκετές.
Σαργός: Κρανίο αρκετά σκληρό ως και τα µάγουλα.
∆όντια: Οκτώ µεγάλοι κοπτηρόµορφοι σε κάθε γνάθο και από 16 έως και 25 γοµφιόµορφοι µε αυξανόµενο µέγεθος από έξω προς τα µέσα του στόµατος, οι οποίοι αυξάνονται σταδιακά µε την πάροδο του χρόνου σε κάθε πλευρά της κάθε γνάθου.
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 22 σπόνδυλους, µε την ουρά του ψαριού να στηρίζεται στον τελευταίο. Εικοσιδύο ραχιαία κόκκαλα, από ένα πλευρικό κόκκαλο δεξιά αριστερά, το οποίο είναι και η βάση του πλευρικού πτερύγιου, η αρχή της βρογχικής σχισµής και η αρχή της κοιλιακής χώρας.
Από το κάτω µέρος του ψαριού, έχουµε 7 κοιλιακά κόκκαλα σε κάθε πλευρά, αµέσως µετά δύο κόκκαλα σε σχήµα Λ προς το µέρος της ουράς, µε το δεύτερο να εµπλέκεται και στο κόκκαλο του πτερυγίου της κοιλιάς, και τέλος, 12 µονά κόκκαλα έως την ουρά.
Κακαρέλος: Κρανίο σκληρό, όχι όµως σαν του σαργού και µικρότερο από ότι του σαργού σε σχέση µε τη σπονδυλική του στήλη.
∆όντια: Οκτώ µεγάλοι κοπτηρόµορφοι σε κάθε γνάθο και από 20 έως και 28 γοµφιόµορφοι σχεδόν εξ ολοκλήρου όµοιοι, οι οποίοι αυξάνονται σταδιακά µε την πάροδο του χρόνου σε κάθε πλευρά της κάθε γνάθου.
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 20 σπόνδυλους και στον τελευταίο στηρίζεται η ουρά του ψαριού, 20 ραχιαία κόκκαλα, από ένα πλευρικό κόκκαλο δεξιά-αριστερά που είναι και η βάση του πλευρικού πτερύγιου και η αρχή της βρογχικής σχισµής.
Από το κάτω µέρος του ψαριού, έχουµε 7 κοιλιακά κόκκαλα σε κάθε πλευρά, αµέσως µετά δύο κόκκαλα σε σχήµα (Λ) προς το µέρος της ουράς, µε το δεύτερο (προς το µέρος της ουράς), να εµπλέκεται και το κόκκαλο του πτερυγίου της ουράς, και τέλος, 11 µονά κόκκαλα έως την ουρά.
Ούγενα ή χιόνια ή μυτάκι
Ούγενα: Κρανίο όχι αρκετά σκληρό, µε αρκετά µαλακό το σηµείο των οστών στα µάγουλα.
∆όντια: Οκτώ µεγάλοι κοπτηρόµορφοι σε κάθε γνάθο, όπου η γωνία κλήσης τους είναι προς τα έξω και µικρότερη των δυο προηγούµενων ψαριών. Οι γοµφιόµορφοι είναι 4 έως 6, υποπλασµένοι, οι οποίοι αυξάνονται σταδιακά µε την πάροδο του χρόνου σε 8-10 σε κάθε πλευρά της κάθε γνάθου.
Η έλλειψη γοµφιόµορφων, φανερώνει και τις διατροφικές επιλογές της χιόνας σε πιο µαλακές τροφές από ότι των άλλων δυο ψαριών.
H υπόλοιπη σπονδυλική του στήλη, είναι όπως του σαργού.
∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ
Το εσωτερικό όργανο των ψαριών που έχω παρατηρήσει και νοµίζω ότι µπορεί να παρατηρηθεί πιο εύκολα από όλα τα υπόλοιπα όργανα (από ένα απλό χοµπίστα ψαρά), είναι το στοµάχι του κάθε ψαριού, κι αυτό πάνω στο καθάρισµα τους. Ας δούµε όµως και κάποιες άλλες λεπτοµέρειες…
Σαργός: Eάν όχι το πιο στιβαρό, σίγουρα ένα από τα στιβαρότερα στοµάχια των Sparidae.
∆εν είναι λίγες οι φορές που καθαρίζοντας ένα ψάρι, βρίσκω µέσα στο στοµάχι του µεγάλα κοµµάτια πεταλίδας ή ολόκληρα αγκάθια αχινών, ενώ όταν πάω να ξεχωρίσω το στοµάχι από τη σάρκα του, να βγαίνει ολόκληρο, ακόµα και σε µικρά ψάρια 300-400 γραµµάριων, αποδεικνύοντας πως είναι ένας καλός µύλος που τα αλέθει όλα.
Κακαρέλος: Έχει, επίσης, δυνατό στοµάχι, κι αυτό φαίνεται σε µεγάλα ψάρια του είδους.
Πιστεύω πως σε ψάρια άνω των 700 γραµµάριων, είναι αντάξιος του σαργού, καθώς οι διατροφικές του προτιµήσεις είναι ίδιες.
Ούγενα: Η ούγενα ή χιόνα ή μυτάκι έχει ένα αρκετά ευαίσθητο στοµάχι, που δεν έχει καµιά σχέση µε τα άλλα δύο ψάρια. Αν κάποιος την παρατηρήσει στο καθάρισµα, ανοίγοντας το στοµάχι της θα δει ένα είδος υγρού σε πράσινο χρώµα. Πιστεύω πως είναι ένα είδος υγρού που βοηθά το ψάρι να χωνέψει, διαλύοντας την τροφή του.
∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΑΡΓΟ
Ξεκινώντας το κείµενο µου δήλωσα το θαυµασµό µου και το πάθος για το ψάρεµα αυτού του ψαριού, γι’ αυτό το λόγο θα υπάρχουν και περισσότερες παρατηρήσεις.
Όπως σε κάθε είδος, έτσι και στο σαργό, το πέρασµα του χρόνου αφήνει τα σηµάδια του. Στο σαργό, αυτό γίνεται και µε χρωµατικές αλλαγές σε διάφορα σηµεία του κορµιού του.
Όταν είναι νεογνό, παρουσιάζει µια µαύρη γραµµή ανάµεσα στα µάτια. Η µεµβράνη των πλευρικών πτερυγίων του είναι διάφανη, ενώ η µεµβράνη των κοιλιακών πτερυγίων είναι µαύρη, όπως µαύρη είναι και η µεµβράνη όλης της ουράς.
Με το πέρασµα του χρόνου κι όταν το ψάρι είναι περίπου 300-400 γραµµάρια, παρουσιάζεται µια µαύρη κηλίδα κάτω από τα µάτια του, η οποία όσο περνά ο χρόνος επεκτείνεται προς τα εµπρός, µε αποτέλεσµα να ενωθεί µε τη µαύρη γραµµή που έχει ανάµεσα στα µάτια. Όσο µεγαλώνει κι άλλο, επεκτείνεται σχεδόν σε όλο το µάγουλο.
Ταυτόχρονα, αλλάζουν χρωµατισµό οι µεµβράνες των πτερυγίων και της ουράς, τα πλευρικά πτερύγια σκουραίνουν, ενώ τα κοιλιακά γίνονται διάφανα. Η ουρά αδειάζει από το µαύρο χρώµα, το οποίο και µένει µόνο σαν µια λωρίδα στο τέλος της ουράς. Όλα αυτά, διακρίνονται λιγότερο ή περισσότερο, ανάλογα και το µέρος που ζει το ψάρι.
Νεαρός σαργός: Ξεχωρίζουν η µαύρη γραµµή ανάµεσα στα µάτια, η κηλίδα κάτω από τα µάτια, η διάφανη µεµβράνη του πλευρικού πτερυγίου, το µαύρο κοιλιακό πτερύγιο και η ολοκληρωτικά µαύρη ουρά
Καθώς µεγαλώνει ο σαργός, έχει παράλληλα απώλειες δοντιών. Το αξιοθαύµαστο είναι ότι και αυτός, όπως και ο άνθρωπος, για µια φορά έστω στη ζωή του αλλάζει δόντια και σίγουρα αυτά είναι οι κοπτηρόµορφοί του (παρατηρήθηκε από φωτογραφία, µετά από συναρµολόγηση κρανίου στο µεγαλύτερο σαργό που έχω πιάσει στα 35+ χρόνια που ψαρεύω).
Ένα ψάρι κοντά στα 2 κιλά κι αν αναλογιστούµε ότι ο σαργός παίρνει 60 µε 80 γραµµάρια το χρόνο, τότε µιλάµε για ηλικία, το λιγότερο, 25 ετών!
Πολλοί συνηθίζουν να συνδυάζουν τους µεγάλους σαργούς µε τους φαφούτηδες σαργούς. Αυτό δεν είναι απόλυτο, µιας και προσωπικά έχω πιάσει πολύ περισσότερους, αρκετά µεγαλύτερους σαργούς και µε ακµαιότατη οδοντοστοιχία σαργούς σε σχέση µε τους φαφούτηδες.
Πιθανόν, ένας σαργός να µην είναι φαφούτης για λόγους ηλικίας, αλλά περισσότερο έχει να κάνει µε το που ζει µα και σε σχέση µε τις διατροφικές του επιλογές.
Το παραπάνω κείµενο είναι αφιερωµένο στο υπέροχο ψάρι που λέγεται σαργός, ένα ψάρι που χρόνια τώρα πασχίζω να το µάθω όσο κανένα άλλο. Ένα ψάρι που µου έχει προσφέρει (και θέλω για όσο ζω, να µου προσφέρει), ατέλειωτες φανταστικές συγκινήσεις.
Καλές θάλασσες και καλές συναντήσεις µε σαργούς σε όλους σας!