Το πόδι ενός εξωλέµβιου ή ενός έσω έξω κινητήρα είναι ένα περίπλοκο και ευαίσθητο κοµµάτι καθώς αποτελείται απο πολλά εξαρτήµατα (Σχ.1) που καταπονούνται σκληρά καθώς αναλαµβάνει το δύσκολο έργο της µετάδοσης της δύναµης του κινητήρα στο νερό έτσι ώστε να συµβεί η πολυπόθητη πρόωση του σκάφους.
Εσωτερικά το πόδι διαθέτει αρκετές διόδους όπως αυτές της ψύξης νερού καθώς και την αντλία νερού ιµπέλερ ενώ ο άξονας µετάδοσης συνεργάζεται µε τα γρανάζια πρόσω και όπισθεν για να περιστρέψει τον προπελοφόρο άξονα και κατά συνέπεια την προπέλα.
Για να διατηρείται το πόδι σε καλή κατάσταση πρέπει να επιθεωρείται συχνά απο τον χειριστή του κινητήρα στα ακόλουθα σηµεία και αν βρεθεί κάτι µη φυσιολογικό θα πρέπει αµέσως να διορθώνεται ειδάλλως η ζηµιά θα είναι δριµύτατη και µε υψηλό κόστος καθώς αποτελεί ένα ντελικάτο σύνολο εξαρτηµάτων και σε άµεση επαφή µε το αλµυρό θαλάσσιο περιβάλλον.
Στο παρόν άρθρο θα αναφέρουµε κάποια σηµεία ελέγχου (που θα αναλυθούν εκτενέστερα σε µελλοντικά άρθρα) και θα περιγράψουµε αναλυτικά την απλή αντικατάσταση του λιπαντικού (βαλβολίνες) του κιβωτίου ταχυτήτων στο πόδι καθώς και τι πρέπει ακόµη να προσέξουµε ώστε να το διατηρήσουµε σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση.
Τα ακόλουθα σηµεία ελέγχου πρέπει να ελεγχθούν οπωσδήποτε πριν αλλάξετε τις βαλβολίνες για να έχετε το κεφάλι σας ήσυχο πρίν δηµιουργηθούν ζηµιές. Ελέγξτε εάν το πόδι έχει εξωτερικές φθορές, γδαρσίµατα ή αµυχές καθώς εάν µείνει έτσι τότε θα αρχίσει να διαβρώνεται το κράµα αλουµινίου του ποδιού. Αγοράστε τα ειδικά σχετικά προιόντα σε σπρέυ απο εξειδικευµένα καταστήµατα ή ακόµη καλύτερα απο τους πάγκους ανταλλακτικών των αντιπροσωπειών καθώς είναι ειδικά αντιδιαβρωτικά χρώµατα µε ψευδάργυρο.
Τρίψτε υποµονετικά µε γυαλόχαρτα και βάψτε ανάλογα έτσι ώστε να διατηρηθεί το πόδι σε άψογη κατάσταση (Φωτ.1). Ελέγξτε για σοβαρότερες ζηµιές στο πόδι όπως στραβωµένο πτερύγιο (απο χτύπηµα) ή έντονες φθορές (Φωτ.2) σε αυτό (απο αναρρόφηση άµµου π.χ ψάρεµα σε χαµηλή στάθµη νερού). Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται συχνότερη αλλαγή του ιµπέλερ π.χ. µία φορά ανα έτος καθώς ο κλωβός του µέσα γυαλίζει απο την τριβόµενη άµµο και χαλάει (Φωτ.3) µε αποτέλεσµα µειωµένη πίεση και παροχή νερού ψύξης.
Συχνά σε ενα παραµεληµένο πόδι µπορεί να εµφανισθούν και ραγίσµατα στην τορπίλη (Φωτ.4) λόγω διάβρωσης και να απαιτείται αλουµινοκόλληση και επισκευή σε µηχανουργείο. Ελέγξτε τις σήτες εισαγωγής νερού να είναι καθαρές και χωρίς φύκια ή άλλα ξένα αντικείµενα για να αποφύγετε υπερθέρµανση. Βγάλτε την προπέλα και ελέγξτε την. Αν είναι χτυπηµένη η στραβή (Φωτ.5) η γενικώς δεν είναι σε άψογη κατάσταση, θα στραβογυρίζει και µαζί της θα γυρίζει έκκεντρα και ο προπελοφόρος τρώγωντας τα γρανάζια εντός του ποδιού και ξεχειλώνοντας τις τσιµούχες επιτρέποντας στο νερό να µπεί στο πόδι καταστρέφοντας σταδιακά το κιβώτιο καθώς το νερό δεν επαρκεί ως λιπαντικό.
Αφαιρέστε την προπέλα απο τον προπελοφόρο, ελέγξτε τον ελαστικό της αφαλό για φθορές και σκουπίστε και επαναγρασάρετε τον άξονα. Ελέγξτε για τυλιγµένες πετονιές (Φωτ.6) και αν τυχόν υπερθερµάνθηκε η τσιµούχα του προπελοφόρου απο τριβή. Εάν κάτι τέτοιο συµβεί και δεν αντικατασταθεί άµεσα τότε θα περάσουν νερά µέσα στα γρανάζια και θα απαιτηθεί γενική επισκευή µε µεγάλο κόστος. Ελέγξτε την κατάσταση των ανοδίων στο πόδι (Φωτ.7).
Εάν αυτά έχουν διαβρωθεί έντονα και έχουν χάσει το ένα τρίτο του αρχικού τους όγκου τότε απαιτούν αντικατάσταση, καθαρισµό της βίδας που τα στηρίζει και έλεγχο µεταξύ της γείωσης του κινητήρα και του ανοδίου µε ένα πολύµετρο σε διαδικασία ωµοµέτρησης όπως ορίζουν οι κατασκευαστές. Σε περίπτωση βαφής προσέξτε µην βαφούν τα ανόδια γιατί µετά δεν θα λειτουργούν.
Αντικατάσταση βαλβολινών στο πόδι
Μία εύκολη εργασία που µπορεί ο κάθε χειριστής να κάνει απροβληµάτιστα και µε ελάχιστα εργαλεία αλλά αρκετά σοβαρή καθώς µπορεί να αποκαλύψει προβλήµατα που αν διορθωθούν θα αποσοβήσουν µία εκτεταµένη γενική επισκευή στο πόδι η οποία έχει ιδιαίτερα υψηλό κόστος εργασίας και ανταλλακτικών. Τα χρονικά διαστήµατα αλλαγής βαλβολίνης καθορίζονται απο τον κατασκευαστή αλλά µία τυπική αλλαγή είναι κάθε 6 µήνες ειδικά εάν το σκάφος χρησιµοποιείται συχνά.
Ακόµη όµως και σε ακινησία η αποθήκευση του κινητήρα ας µην ξεχνούµε ότι τα απλά λιπαντικά (µε εξαίρεση τα συνθετικά) αλλειώνονται απο το οξυγόνο της ατµόσφαιρας ακόµη και αν ο κινητήρας δεν λειτουργεί. Καλό είναι να χρησιµοποιούµε τα λιπαντικά του κατασκευαστή η αντίστοιχης ποιότητας και προδιαγραφών του εµπορίου. Η συχνή αντικατάσταση βαλβολινών είναι µικρού κόστους και εάν αντιληφθούµε πρόβληµα θα µας κοστίσει πολύ λιγότερο να το επισκευάσουµε π.χ η αντικατάσταση τσιµουχών κοστίζει πολύ λιγότερο απο ένα πόδι που χρήζει γενική επισκευή.
Τι χρώµα πρέπει να έχουν οι µεταχειρισµένες βαλβολίνες;
Οι βαλβολίνες είναι διαυγείς όταν είναι καινούργιες σαν λάδια αυτοκινήτου και µε τον καιρό σκουραίνουν και µαυρίζουν (Φωτ.8) και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό καθώς έτσι µας δείχνουν επίσης ότι χρήζουν αντικατάστασης.
Εάν λοιπόν βγαίνουν σκουρότερες απο ότι τις βάλαµε δεν υπάρχει πρόβληµα. Κοιτάζουµε όµως προσεκτικά στο δοχείο που τις αδειάζουµε εάν γυαλίζουν µέσα στη µάζα της βαλβολίνης ρινίσµατα (γρέζια). Εάν είναι λίγα (2-3 µικρά ρινίσµατα) τότε δεν υπάρχει πρόβληµα ειδικά όταν το πόδι είναι καινούργιο και σε διαδικασία στρωσίµατος (πρώτη αλλαγή) ενώ εάν δούµε περισσότερα αυτό είναι ένα κακό σηµάδι καθώς βίαιες αλλαγές ταχυτήτων απο πρόσω σε όπισθεν, ή χτύπηµα της προπέλας σε άµµο ή λάσπη στις υψηλές στροφές του κινητήρα µπορούν να έχουν κάνει ζηµιές στο κόµπλερ και τα γρανάζια ή άλλα τµήµατα εσωτερικά.
Εάν λοιπόν ανιχνεύσουµε έντονα γρέζια τότε το πόδι έχει πάρει την κατιούσα και πάει για γενική επισκευή καθώς τα γρανάζια θα έχουν αρχίσει να φθείρονται έντονα (Φωτ.9). Αν τώρα οι βαλβολίνες έχουν κρεµώδες γαλακτερό χρώµα (Φωτ.10) τότε σηµαίνει ότι έχουµε διαρροές στις τσιµούχες (λαστιχένια στεγανοποιητικά παρεµβύσµατα) και µπαίνει νερό στον χώρο του κιβωτίου ταχυτήτων. Η ανάµιξη του νερού µε τις βαλβολίνες δηµιουργεί ένα γαλάκτωµα το οποίο σε καµιά περίπτωση δεν έχει τις λιπαντικές ιδιότητες της καθαρής βαλβολίνης, κατά συνέπεια το κόµπλερ και τα γρανάζια εργάζονται αλίπαντα και φθείρονται ταχύτατα κάνοντας το πόδι ράθυµο και θορυβώδες λόγω των φθορών έως ότου αυτό παραδώσει πνεύµα (Φωτ.11).
Εάν δούµε γαλακτώδεις τις βαλβολίνες κατα την διαδικασία αντικατάστασης τους πηγαίνουµε αµέσως στον µηχανικό µας ο οποίος διαθέτει ειδική τρόµπα όπως αυτή του ποδηλάτου (παρόµοια µε την αυτοκινητάδικη που ελέγχονται τα ψυγεία νερού) µε την οποία πρεσσάρει εσωτερικά το πόδι και βλέπει στο σχετικό όργανο-ρολόι εάν πέφτει η πίεση, κάτι που δείχνει διαρροή και αναλαµβάνει να αλλάξει τις σχετικές τσιµούχες. Το πιο σύνηθες είναι οι φθαρµένες νάυλον ροδέλες στεγανοποίησης στις τάπες οι οποίες είναι καλό να αλλάζονται σε κάθε αλλαγή (κάτι που λίγοι ερασιτέχνες τηρούν) µε αποτέλεσµα την εισαγωγή µικρών ποσοτήτων νερού εντός του ποδιού. Οι παλιοί κινητήρες γενικά πάντα έχουν µικροποσότητες νερού στο πόδι και εκεί πρέπει οι βαλβολίνες να ελέγχονται τακτικότερα.
Εργασία και σχετικά εργαλεία
Η όλη εργασία είναι απλή και απαιτεί ένα ίσιο κατσαβίδι για τις τάπες-βίδες, σωληνάρια βαλβολίνης ή δοχείο µε τρόµπα (βαλβολινιέρα Φωτ.12-13), ένα δοχείο συλλογής για το παλιό λιπαντικό και πιθανά και δύο ροδέλες στεγανοποίησης για τις τάπες εάν αυτές έχουν φθαρεί. Στο παράδειγµα µας έχουµε µία παλιά 2χρονη Mercury 15ΗP αλλά η διαδικασία είναι ίδια και στους άλλους κινητήρες.
Η όλη εργασία δεν πρόκειται να διαρκέσει παραπάνω απο ένα τέταρτο της ώρας και έχει ως εξής. Ξεβιδώστε την πάνω τάπα (Φωτ.14) µε το κατάλληλο ίσιο κατσαβίδι. Αυτό θα επιτρέψει στο εσωτερικό του ποδιού να «αναπνεύσει» έτσι ώστε να υποβοηθήσει το άνετο στράγγισµα του ποδιού απο τις βαλβολίνες του. Αφού ξεβιδώσετε την πάνω τάπα ελέγξτε την οπτικά στα σπειρώµατα της,καθαρίστε επίσης καλά την τρύπα και ταυτόχρονα κοιτάξτε την ροδέλα της (Φωτ.15) για αποχρωµατισµό, ραγίσµατα, αµυχές, κοψίµατα ή γενική φθορά απο παραβιδωµένη τάπα. Μια χαλασµένη ροδέλα θα επιτρέψει εισαγωγή νερού µε τα προαναφερόµενα προβλήµατα.
Καλό είναι να την αντικαταστήσετε σε αυτή τη φάση. Ξεβιδώστε τώρα προσεκτικά την κάτω τάπα (Φωτ.16) αλλά σταδιακά καθώς το λιπαντικό θα βγεί βίαια πρός τα έξω πιθανά πιτσιλώντας έντονα. Οταν η τάπα ξεβιδωθεί αρκετά έτσι ώστε να µπορείτε να την ξεβιδώσετε µε το χέρι, αφήστε το κατσαβίδι και είτε σηκώστε το δοχείο που θα συλλέξετε το λιπαντικό µε το ένα χέρι ξεβιδώνοντας την τάπα µε το άλλο ή τοποθετήστε τον αντίχειρα στην πάνω τρύπα να την βουλώσετε πρόχειρα αποµακρύνοντας την κάτω τάπα µε το άλλο σας χέρι για να µην πιτσιλιθείτε.
Παρατηρήστε προσεκτικά το χρώµα, την υφή και πιθανά γρέζια εντός του µεταχειρισµένου λαδιού (Φωτ.17) και ειδοποιήστε το µηχανικό σας εάν δείτε κάτι σύµφωνα µε τις πληροφορίες που δώσαµε παραπάνω. Κόψτε το άκρο του σωληναρίου βαλβολίνης (Φωτ.18) και πιέστε το στεγανά στην κάτω τρύπα.
Πιέστε το σωληνάριο έως ότου δείτε τη βαλβολίνη να τρέχει απο την πάνω τρύπα καθώς αυτό σηµαίνει ότι έχετε βάλει την σωστή ποσότητα. Στην περίπτωση που χρειαστεί και δεύτερο σωληνάριο πρέπει να κάνετε γρήγορα την αλλαγή για να µην χυθεί άσκοπα η καινούργια βαλβολίνη. Εκτός απο σωληνάριο ενδέχεται να χρησιµοποιήσετε συσκευή µε τρόµπα (βαλβολινιέρα Φωτ.12-13) η οποία είναι πιο εύχρηστη.
Μόλις αρχίσει και ρέει η βαλβολίνη απο την πάνω τρύπα τότε γρήγορα (για να µην χυθεί άσκοπα) βιδώστε µε το χέρι έστω και λίγες στροφές την κάτω τάπα και σφίξτε την στην συνέχεια επαρκώς µε το κατσαβίδι σας. Επανατοποθετήστε και βιδώστε την πάνω τάπα µε τον ίδιο τρόπο (Φωτ.19).
Σκουπίστε το πόδι και τον χώρο κάτω απο τον οποίο συλλέξατε τη βαλβολίνη και εάν τυχόν έχει χυθεί σφουγγαρίστε µε µπόλικο απορρυπαντικό. Μην χύνετε τις παλιές βαλβολίνες στο χώµα, σε σιφώνια, υδροροές, την αποχέτευση, σε φρεάτια συλλογής οµβρίων υδάτων στους δρόµους ή στην θάλασσα. Είναι εξαιρετικά επιζήµιες για το περιβάλλον και τους υδροφόρους ορίζοντες. ∆ώστε τις σε κάποιο συνεργείο αυτοκινήτων η αλλού επειδή τις συλλέγουν για ανακύκλωση ή τοποθετήστε τις σε διαφανές µπουκάλι και έξω απο τους κάδους σκουπιδιών.
